အမ်ိဳးသားစာဟု အမ်ားက သတ္မွတ္လက္ခံၾကေသာ
ကဗ်ာဆရာၾကီး တင္မိုး
(ကဗ်ာဆရာႀကီးတင္မိုး ကြယ္လြန္ျခင္း ၅ ႏွစ္ျပည့္ အမွတ္တရ အထူးတင္ဆက္ပါသည္။)

အတၱဳပၸတိအက်ဥ္း
တင္မိုး (၁၉၃၃-၂၀၀၇)

မႏၱေလးတကၠသုိလ္ ကေလာင္ရွင္အသင္းမွ ထင္ရွားလာေသာ ကဗ်ာဆရာၾကီး ျဖစ္သည္။

ျမင္းျခံခရုိင္၊ ေတာင္သာျမိဳ့နယ္၊ ကန္ျမဲ ဇဂ်မ္းရြာတြင္ ၁၉၃၃-ခုႏွစ္၊ ႏုိ၀င္ဘာလ ၁၉ ရက္ေန႕၌ အဖ စက္ခ်ဳပ္ ဦးဘအုိ၊ အမိ ေဒၚစံထယ္တုိ႕မွ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ အမည္ရင္းမွာ ဘဂ်မ္း ျဖစ္သည္။ ေမြးခ်င္း ၃ ဦးအနက္ ဒုတိယေျမာက္သား ျဖစ္သည္။

ငယ္ဘ၀

ငယ္စဥ္က ဇဂ်မ္းတုိင္းရင္းျမန္မာ အလယ္တန္းေက်ာင္းတြင္ ပညာစ၍ သင္ၾကားသည္။ ကန္ျမဲ၊ မႏၱေလးေက်ာင္းတုိက္ ဆရာေတာ္ ဦးအာစာရေက်ာင္း၊ ပခုကၠဴ ဆရာဦးခင္ေမာင္ ၾကီး က်ဴရွင္ေက်ာင္း၊ ေရစၾကဳိအစုိးရအထက္တန္းေက်ာင္းတုိ႕တြင္ ပညာသင္ခဲ့သည္။ ကန္ျမဲရြာ လူငယ္စာၾကည့္တုိက္ တည္ေထာင္သူႏွင့္ အတြင္းေရးမွဴး လုပ္ခဲ့သည္။ ေရစၾကဳိေက်ာင္းသား သမဂၢ ဉာဏဗလမွဴး၊ ေရစႀကဳိကေလာင္ရွင္အသင္း တည္ေထာင္သူႏွင့္ အတြင္းေရးမွဴး။ ကန္ျမဲစာၾကည့္တုိက္တြင္ အရုဏ္ဦး ၅ ရက္ တစ္ၾကိမ္ထုတ္ လက္ေရး သတင္းစာကုိ ထုတ္ခဲ့ျပီး ေရစၾကဳိအစုိးရ အ-ထ-ကတြင္ ေဒါင္းနီ နံရံကပ္လက္ေရးစာေစာင္ကုိ ထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။

၁၉၅၀ - မႏၲေလး(သီတင္းကြၽတ္အထူးထုတ္) ဗဟုိရ္စည္ သတင္းစာတြင္ ၀ါကြၽတ္သဘင္ ကဗ်ာကုိ ကန္ျမဲသက္ႏွင္း အမည္ျဖင့္ စေရးသားခဲ့သည္။

၁၉၅၁ - အထက္ဗမာႏုိင္ငံ စာေရးဆရာအသင္း စာဆုိေတာ္ မဂၢဇင္းတြင္ ကန္ျမဲနန္းျမင့္ႏြယ္ ကေလာင္ အမည္ျဖင့္ လယ္ထဲက ေတးသံခ်ဳိ စေသာကဗ်ာမ်ား ေရးခဲ့သည္။

၁၉၅၅ - လူထုဂ်ာနယ္တြင္ ကုိရင္ဂ်မ္းအမည္စသုံး၍ စန္းေရာင္ အမည္ျဖင႕္လည္း ကဗ်ာမ်ားေရးခဲ႕သည္။

၁၉၅၈ ကစျပီး တင္မိုး ကေလာင္နာမည္ကို သံုးခဲ့သည္။

၁၉၅၇ - ၁၀တန္း စာေမးပြဲကုိ ျမန္မာစာဂုဏ္ထူးျဖင႕္ေအာင္ခဲ့သည္။ ဆယ္တန္းေအာင္ျပီး တကၠသုိလ္ပညာသင္ဖုိ႕ မေရမရာျဖစ္ေနခ်ိန္တြင္ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ ျမန္မာစာဌာနပါေမာကၡ၏ ညႊန္ၾကားခ်က္အရ မႏၱေလးတကၠသုိလ္ ျမန္မာစာပါေမာကၡက (မႏၱေလးတကၠသုိလ္ ျမန္မာစာဌာနမွာ) လာေရာက္သင္ၾကားဖုိ႕ အေၾကာင္းၾကားေခၚယူခဲ႕သည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ မႏၱေလးတကၠသုိလ္ႏွင့္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္တြင္ ဆက္လက္ပညာ သင္ၾကားခဲ႕သည္။

၁၉၅၇ မွာ မႏၱေလးတကၠသိုလ္မွာ စျပီး ပညာသင္ပါတယ္။ ၁၉၆၅ မွာ မႏၱေလးတကၠသိုလ္က ၀ိဇၹာဘြဲ႔ရပါတယ္။

၁၉၅၇ - ၆၇ - အထက္တန္းျပဆရာအျဖစ္ အမႈထမ္း။ (၁၉၅၇-၅၈ မႏၱေလးပြဲကုန္းေက်ာင္း။ ၅၈-၅၉ မႏၱေလး ေဆးတကၠသုိလ္ေက်ာင္း၊ ၅၉-၆၀ ျမင္းျခံ ေအာင္တကၠသုိလ္ေက်ာင္း၊ ၆၀-၆၁ ရန္ကုန္ဗီြအီးေအ အလြတ္ပညာသင္ ေက်ာင္း၊ ၆၂-၆၇ မႏၱေလး ေန ျပည္ေတာ္ အထက္တန္းေက်ာင္း၊ အမွတ္(၁၇) အထက တုိ႕႕ ၌ အထက္တန္းဆရာ အျဖစ္ အမႈထမ္းခဲ႕ျပီး ျမန္မာစာသင္ၾကားပုိ႕ခ်ခဲ႕)သည္။

၁၉၅၇ - ၅၉ - မႏၱေလးတကၠသုိလ္ ကေလာင္အသင္း ဒု-ဥကၠဌ ျဖစ္သည္။

၁၉၅၈ - ေဖေဖၚ၀ါရီ ေသြးေသာက္မဂၢဇင္းတြင္ အခုိးခံရေသာ ကာရံကေလးမ်ား ကဗ်ာမွအစျပဳ၍ တင္မုိး အမည္ယူခဲ႕သည္။

၁၉၅၉ - မႏၱေလးတကၠသုိလ္ ကေလာင္ရွင္မ်ားအသင္းက ပထမဆုံးထုတ္ ဖလ္မီးအိမ္ ကဗ်ာမ်ားစာအုပ္ ထြက္။ ပထမဆုံး လုံးခ်င္းကဗ်ာစာအုပ္ျဖစ္(ထုိႏွစ္ အတြက္ စာေဗဗိမာန္ဆုရ) သည္။

၁၉၆၀ - ၆၁ - မႏၱေလးတကၠသုိလ္ ကေလာင္ရွင္အသင္းဥကၠဌ ျဖစ္သည္။

၁၉၆၃-၆၇ အထက္ဗမာႏုိင္ငံ စာေရးဆရာအသင္း အမႈေဆာင္။ ၁၉၆၅ ဖန္မီးအိမ္စာအုပ္တိုက္၊ ၁၉၆၆-၆၇ မွာ လူထုသတင္းစာ ကဗ်ာ အယ္ဒီတာအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။

၁၉၆၇-၈၇ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ ဘာသာျပန္နဲ႔ စာအုပ္ထုတ္ေ၀ေရး ဌာန စာျပဳနဲ႔ လက္ေထာက္ အယ္ဒီတာအျဖစ္ အမႈထမ္းခဲ့ျပီး ၁၉၆၇-၈၄ အေျခခံပညာ သင္ရိုးညႊန္းတမ္း ျမန္မာစာသင္ရိုးအဖြဲ႔၀င္အျဖစ္ ေက်ာင္းသံုးျမန္မာဖတ္စာ စာမူေရြးျခယ္ျခင္း ေရးသားျခင္းျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

၁၉၆၃ - ေလွတစင္းႏွင႕္သီခ်င္းသည္ ကဗ်ာစာအုပ္ထြက္ရွိသည္။

၁၉၆၃ - မတ္လ (၁၄)ရက္ေန႕တြင္ ဆရာမေဒၚျမင႕္ျမင႕္စန္းႏွင႕္ လက္ထပ္သည္။

၁၉၆၃ - ၆၇ ထိ အထက္ဗမာႏုိင္ငံ စာေရးဆရာအသင္းအမႈေဆာင္ ျဖစ္သည္။

၁၉၆၄ - အထက္ဗမာႏုိင္ငံ စာေရးဆရာအသင္း စာတမ္းဖတ္ပြဲတြင္ ျမန္မာကဗ်ာႏွင႕္အလားအလာ စာတမ္း တင္သြင္းဖတ္ၾကားသည္။

၁၉၆၅ - အေမ႕ေက်ာင္း ကဗ်ာစာအုပ္ထြက္ရွိသည္။

၁၉၆၆ - ၆၇ - လူထုသတင္းစာ ကဗ်ာအယ္ဒီတာ လုပ္ခဲ့သည္။

၁၉၆၆ - အထက္ဗမာႏုိင္ငံ စာေရးဆရာအသင္း စာတမ္းဖတ္ပြဲ တြင္ ယေန႕ဗမာစာေပ စာတမ္းကုိ ေမာင္စြမ္း ရည္ႏွင႕္ တြဲဖက္တင္ခဲ့သည္။

၁၉၆၇ - ပန္းေစ်းခင္း ကဗ်ာစာအုပ္ထြက္ ပိေတာက္မွသရဖီ သုိ႕ထြက္။ မုိးဦးပန္းအစမ္းစား စာအုပ္တြင္ ပါ၀င္ ေရးသားခဲ့သည္။

၁၉၆၇ - ၆၈ - တကၠသုိလ္ဘာသာျပန္ႏွင႕္ စာအုပ္ ထုတ္ေ၀ေရးဌာနတြင္ စာျပဳ လက္ေထာက္အယ္ဒီတာ ျဖစ္သည္။

၁၉၆၉ - အထက္ဗမာႏုိင္ငံ စာေရးဆရာအသင္း စာတမ္း ဖတ္ပြဲတြင္ ကဗ်ာလမ္း စာတမ္းဖတ္ၾကား။

၁၉၆၉ - စိမ္းလန္းေသာအိပ္မက္ ကဗ်ာစာအုပ္ထြက္သည္။

၁၉၇၀ - ထီးကေလးနဲ႕မနီ ကေလးကဗ်ာစာအုပ္ထြက္ (ထုိႏွစ္အတြက္ အမ်ဳိးသားစာေပဆုရ)သည္။

၁၉၇၁ - ပ်ဳိးခင္းေတးသံ ကေလးကဗ်ာစာအုပ္ထြက္သည္။

၁၉၇၂ - ခုႏွစ္စဥ္ၾကယ္ (စာေပယဥ္ေက်းမႈေဆာင္းပါးစု) စာအုပ္ထြက္သည္။

၁၉၇၃ - ႏွင္းဆီပြင႕္ေပၚအိပ္ေပ်ာ္ျခင္း ကဗ်ာစာအုပ္ထြက္သည္။

၁၉၇၇ - ပုဂံေက်ာင္းက ေခါင္းေလာင္းသံ ကဗ်ာစာအုပ္ထြက္သည္။

၁၉၈၈ - အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ တတ္သိပညာရွင္မ်ား အဖြဲ႕တြင္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။

၁၉၈၉ - အေမ႕သား စကားတုိးတုိးေျပာလွည့္ပါ ကဗ်ာ။ ကြန္ျမဴနစ္ဆန္႕က်င္ေရး လူၾကီးမင္းသုိ႕ ကဗ်ာမ်ား ေရးခဲ႕သည္။

၁၉၉၁ - နဒီငါးသြယ္ စာအုပ္ (ၾကည္ေအာင္၊ ကုိေလး (အင္း၀ ဂုဏ္ရည္) ေမာင္ခုိင္မာ၊ ခင္၀င္းသစ္ တုိ႕ႏွင႕္ ပူးတြဲေရး) ထြက္ရိွသည္။

၁၉၉၁ - ၉၅ - ေပဖူးလႊာမဂၢဇင္း အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ဘ၀တြင္ ထိန္းသိမ္းခံရသည္။

၁၉၉၇ - ကံေကာ္ရိပ္မွအိပ္မက္မ်ား ကဗ်ာစာအုပ္ထြက္။ မပန္းျဖဴရဲ႕အေမ႕ေက်ာင္း ကဗ်ာတိတ္ေခြထြက္သည္။

၁၉၉၈ - စက္တင္ဘာလတြင္ ကႏၱာရႏွစ္မ်ား ကဗ်ာစာအုပ္ ထြက္ရွိသည္။

၁၉၉၉ - ၾသဂုတ္ ၁၁ တြင္ သမီးမုိးမုိးႏွင္း ေနထုိင္ရာ ဘယ္လ္ဂ်ီယံႏုိင္ငံသုိ႕ သြားေရာက္ေနထုိင္သည္။

၁၉၉၉ မွာ ျပည္ပကို ထြက္ခြါခဲ့ျပီး ကဗ်ာေပါင္းခ်ဳပ္အပါအ၀င္ ကဗ်ာစာအုပ္ ၅ အုပ္ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ့ပါသည္။

၁၉၉၉ ကေန ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ အထိ ျပည္ပအေျခစိုက္ BBC, RFA, VOA ျမန္မာေရဒီယိုေတြနဲ႔ စာနယ္ဇင္း အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာေတြမွာ စာကဗ်ာေရးသားျခင္း မ်ားျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

၂၀၀၀ - ျပည႕္ႏွစ္ ဗုဒၶႏွင႕္ေတြ႕ဆုံျခင္း ကဗ်ာစာအုပ္ထြက္သည္။

၂၀၀၂ မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အေျခစိုက္ လူ႔အခြင့္ေရးေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔က Hellman-Hammett Grant ဆု၊ ၂၀၀၄ ေအာက္တိုဘာမွာ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံက Prince Claus Award စာေပဆုတို႔ကို ခ်ီးျမင့္ခံရသည္။

၂၀၀၄ - (၁၉၉၉-၂၀၀၄) တင္မုိးကဗ်ာေပါင္းခ်ဳပ္ထြက္။ တင္မုိးႏွင႕္ ၁၂-လရာသီခံစားမႈ အသံစီဒီထြက္။ နယ္သာလံမွ စာေပယဥ္ေက်းမႈ အထိမ္းအမွတ္ဆု(Prince Laus Award) ခ်ီးျမင႕္ခံရ။ မုိးမခေရဒီယုိႏွင႕္ မီဒီယာတြင္ အမႈေဆာင္လူၾကီးျဖစ္သည္။

၂၀၀၅ - အညာလမ္းမွတမာလမ္း ကဗ်ာစာအုပ္ ထြက္ရွိခဲ့သည္။


ဘ၀နိဂံုး

၂၀၀၇ - ဇႏၷ၀ါရီ ၂၂ ရက္၊ ေဒသစံေတာ္ခ်ိန္ ညေန ၆ နာရီတြင္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ၊ ကယ္လီဖုိးနီးယားျပည္နယ္၊ ေလာ႕စ္ အိန္ဂ်လိျမဳိ႕ ေနအိမ္အနီး လက္ဖက္ရည္ဆိုင္မွာ ႐ုတ္တရက္လဲက် ကြယ္လြန္ခဲ့ပါသည္။ ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ သားသမီး (၄)ဦး က်န္ရွိခဲ့သည္။ (၁) မမုိးမုိးစံ (၂) မမုိးမုိးေအး (၃) မမုိးမုိးႏွင္း (၄) မမုိးခ်ဳိသင္း (၅) ေမာင္ဥာဏ္မုိးစန္း (၁၉၉၉-တြင္ကြယ္လြန္)။

စကားေျပစာအုပ္မ်ား

ကုိရင္ဂ်မ္း အစမ္းစာ
ပိေတာက္မွသရဖီသုိ႕
ခုႏွစ္စဥ္ၾကယ္
ကံေကာ္ျမဳိင္စာတမ္း (စုေပါင္း)
မုိးဦးပန္းအစမ္းစာ (စုေပါင္း)
စပယ္ကုံးစာစီစာကုံး (ကက္နက္ဘစိန္-အဂၤလိပ္ျပန္)
ပန္းလက္ေဆာင္

ကဗ်ာစာအုပ္မ်ား

ဖန္မီးအိမ္
ေလွတစင္းႏွင႕္ သီခ်င္းသည္
ပန္းေစ်းခင္း
စိမ္းလန္းေသာ အိပ္မက္
ႏွင္းဆီပြင႕္ေပၚ အိပ္ေပ်ာ္ျခင္း
ပုဂံေက်ာင္းကေခါင္းေလာင္းသံ
ကံ႕ေကာ္ရိပ္မွ အိပ္မက္မ်ား
ကႏၱာရႏွစ္မ်ား
နဒီငါးသြယ္ (စုေပါင္း)
ဗုဒၶႏွင႕္ေတြ႕ဆုံျခင္း
အညာလမ္းမွ တမာလမ္း
တင္မုိးကဗ်ာေပါင္းခ်ဳပ္ (၉၉-၂၀၀၄)

ကေလးကဗ်ာစာအုပ္

ထီးကေလးနဲ႕ မနီ
ပ်ဳိးခင္းေတးသံ
ပူစီ
အေမ႕ေက်ာင္း
ကေလးကဗ်ာပန္းဥယ်ာဥ္ (၁၉၉၈)