အေမ့ေပ်ာက္ခံေသြးရင္း (သို့) ေတာင္ဘက္အစြန္းက ဂ်စ္ပစီမ်ား

မုသားယဥ္ေက်းမွဳအျပင္ဘက္မွ ပင္လယ္ေပ်ာ္ ဂ်စ္ပစီမ်ား

ၿပည္ေထာင္စုဆိုတဲ့အတိုင္းကြ်န္ေတာ္တို့နိုင္ငံမွာလူမို်းစုေပါင္းမ်ားစြာယွဥ္တဲြေနထိုင္ေနျကတယ္။မူရင္းေပါက္ဖြား ရာ ကဲြ ခ်င္ ကဲြလဲြနိုင္ေပမဲ့ အတူတကြေနလာတာျကာေတာ့ အားလံုဟာ တကယ့္ေသြးရင္းသားရင္းေတြ ျဖစ္ေနျကပါျပီ၊ ဒီေတာ့ အားလံုးကိုကြ်န္ေတာ္တို့ကေသြးရင္းသားရင္းတိုင္းရင္းသားညီေနာင္းမ်ားလို့ေခၚေဝၚသံုစဲြျကတယ္။

အဲဒီထဲမွာအခိ်ဳကေတာ့ လူမိ်ဳးစုျကီးအျဖင့္ၾကြားျကြားဝင့္ဝင့္အခို့်ကေတာ့လူမိ်ဳးစုကေလးေတြအျဖစ္နဲ့သိမ္သိမ္ငယ္ငယ္၊
အခိ်ဳ႕ကလည္းသမိုင္းအစဥ္ လာျကီးမားစြာနဲ့အခ်ိဳ႕ကေတာ့သမိုင္းမွာမထင္မရွား။ဒီလိုနဲ့အေတြအေခၚမတူ၊ ဓေလ့ထံုးစံကဲြသူေတြထံုးစံအတိုင္းအျငင္း ပြားျက ရန္ျဖစ္ျကအာဃာဓထားျကရန္ညိွုးေတြပြားျကနဲ့ စစ္ေတြတိုက္လူေတြသတ္ျဖစ္လာခဲ့ျကတာသမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ နွစ္ေတြေထာင္ ခီ် ခဲ့ျက ပါျပီ။

ဒီလိုရုန္းရင္းကန္ရင္း တခါက အေမ့အေပ်ာက္ထားခံခဲ့ရဖူးတဲ့ လူမို်းစုေလးေတြထဲက အခ်ိဳ႕ကိုေတာင္
အခု အေျခ ခံဥပေဒမွာကိုယ္ပိုင္အုပ္ခု်ပ္ခြင့္ရနယ္ေျမေတြအျဖစ္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားလာရတဲ့အထိ ျဖစ္လာတယ္။ ဒါေပမဲ့ လက္ရိွ ကြ်န္ေတာ္ တို့ေနထိုင္ေနျကပံုကဗမာအမ်ားစုကလည္း ရွမ္းရြာထဲမွာဝင္ေနထိုင္ျကသလို ရွမ္းအမ်ားစုကလည္း ပအိုဝ့္၊ပေလာင္ ရြာေတြ မွာေနျကတယ္။

မြန္ေတြအမ်ားျကီးက ကရင္ရြာေတြထဲမွာေနေနသလို ခ်င္းေတြအမ်ားျကီးက ဗမာနယ္လို့ေျပာရမဲ့ ဝက္ထီး ကန္လို ေနရာမို်းမွာေတြေနရျပန္ေရာ၊ တခါကခ်င္ေတြရဲ့ ဗန္းေမာျမို့မွာ ရွမ္းေတြအမ်ားျကီးေနျကျပန္တယ္။ ဒီေတာ့ ငါ့ အမိ ဆိုတဲ့အစဲြမာနေတြ ျမင့္ေနသမွ် ျပႆနာေတြက ဆက္ရိွေနျမဲ ယမ္းေငြ့ေတြက လႊမ္းမိုးေနဆဲ ....

ဒါေပမဲ့ အဲဒီေလာကရဲ့အမိွုက္ ဇာတိပုညဂုဏ္မာနေတြကင္းရွင္းျပီး ေလာကျကီးကိုအေကာင္းျမင္တဲ့စိတ္နဲ့ ရွင္ သန္ေန တဲ့ လူမို်းစုေလးတစ္စု ကြ်န္ေတာ္တို့ နိုင္ငံမွာရိွပါတယ္။ သူတို့ဟာ ျမန္မာ့သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ ဘယ္တုန္းကမွ မွတ္ တမ္း အ တင္မခံခဲ့ရျခင္းကိုလည္း အားမငယ္ခဲ့ျကဘူး၊

သူတို့ရဲ့စားက်က္ေတြထဲတပါးသူေတြဝင္ေရာက္လာျပီးလာေရာက္ ရွာေဖြ စား တာကိုလည္းခြင့္လြတ္စိတ္နဲ့ျကိုဆိုတယ္၊ သဘာဝတရားကိုဆန့္က်င္ျပီးမျကီးပြားခ်င္သလို၊ သဘာဝတရားကိုကိုယ္ ပိုင္ လုပ္ သူေတြလည္းဆန့္က်င္တယ္၊ ေဘာင္ခက္ထားျခင္းကိုရွာင္ကြင္းျခင္းနဲ့ဆန့္က်င္ျပီး၊ ထိတ္တိုက္ရင္ဆိုင္နည္းကိုသမိုင္း စဥ္ တစ္ေလွ်ာက္ရွာင္ရွားခဲ့သူမ်ားျဖစ္ျကတယ္။

သူတို့ကေတာ့ ပင္လယ္ျပင္ျကီးထဲမွာ ေလွတစင္းတက္တစ္လက္ရိွရင္ အသက္ရွင္နိုင္ျပီဆိုတဲ့ ျမိတ္ကြ်န္းစုက ဆလံု လို့အမ်ားသိတဲ့ ေမာ္ကင္းေတြပါဘဲ ....

ေမာ္ကင္း (သို့) ဆလံုတို႕၏မူလအစ

ဆလံုေတြက သူတို့ကိုယ္သူတို့ ေမာ္ကင္း (Maw-Ken) လို့ေခၚေ၀ၚသံုးစဲြျကပါတယ္။ ဘာအဓိပၸါယ္လည္းလို့ေမးရင္ ''ေရေပၚေနတဲ့လူ'' လို့ လြယ္လြယ္ျပန္ေျဖတတ္ျကေပမဲ့ အဓိပၸါယ္ကအေတာ္နက္ရိွုင္းလြန္းလွပါတယ္။ L'maw ဆိုတာက နစ္ျမုတ္တာကိုေခၚၿပီး O'ken ဆိုတာ ေရငံ ကိုဆိုလိုတာပါ။ ဒီေတာ့ ဆက္လိုက္ရင္ ''ေရငံမွာနစ္ျမုတ္ျခင္း'' လို့ အဓိပၸါယ္ေဖၚ ရမွာပါ။ ကမၻာေပၚမွာ ဘယ္လူမိ်ဳးမွ ဒီလိုေခၚေ၀ၚသံုးစဲြမွာမဟုတ္ပါဘူး၊ ဒါဆိုဘာလို့ သူတို့ကိုယ္သူတို့ ဒီလိုေခၚရသလဲ ....

ဒီေဒသကို လြမ္းမိုးတဲ့ ဗမာေတြ မြန္ေတြက သူတို့ကို ''ဆလံု''လို႕ေခၚၾကတယ္ ဘာလို့ဒီလိုေခၚသလဲ ဘယ္သူမွ မသိပါ။ ဗမာေတြကို ''ေနာင္'' လို့ ဆလံုေတြကေခၚၿပီး မေလးကို ''ဘာတိတ္'' လို့ေခၚပါတယ္၊ ထိုင္းေတြကိုေတာ့ ''ဆင္း''တဲ့။
ဗမာကို ''ေနာင္''လို့ ဘာေျကာင့္ေခၚမွန္းမသိေပမဲ့ မေလးကို ''ဘာတိတ္''ေခၚသံျကားေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တို႕ ပါတိတ္ ထမီ လို့ေခၚတာကိုသတိရမိပါတယ္။ ''ဆင္း'' လို့ထိုင္းကိုေခၚတာျကေတာ့ အရင္ Siam နိုင္ငံေတာ္ကို ရည္းညႇြန္း တယ္ လို႕ ခန့္မွန္းလို့ရပါတယ္။

(ကြ်န္ေတာ္တို့ ေအာက္ျပည္သားေတြက ထိုင္းေတြကို သွ်မ္းလို့ေခၚေ၀ၚၾကပါတယ္)။ ထိုင္းေတြက ဆလံုေတြကို Chao Ley ''ေခ်ာင္ေလး''း) (ပင္လယ္သူ-ပင္လယ္သား) လို့ေခၚၾကပါတယ္၊ ကြ်န္ေတာ္တို့ ဆလံု လို႕ ေခၚၾကတာတာ ဒီကေနဆင္သက္လာတာလားမသိ ....

ဆလံုေတြကို ပထမဦးဆံုးစိတ္ဝင္တစားနဲ့ သုေတသနျပဳသူေတြက ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳေတြပါ။ သူ တို႕ ဟာေရငံ မွာနစ္ျမုတ္ျခင္း ဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္ကို အထူးစိတ္ဝင္စားျကပါတယ္၊ ဘာလို့လည္း ဆိုေတာ့ ဟိုး ေနာင္ခတ္ က ျကြင္းရစ္တဲ့ လူေတြမ်ားလားဆိုျပီးေတာ့ေပါ့။

ဒါေပမဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဆလံုေတြဟာ Austronesian အုပ္စုဝင္ေတြ ဆိုတာသိလာျကပါတယ္။ မေလး-အင္ဒို-ဖိလိစ္ပင္းနဲ့ ေပၚလီနီးရွန္းေတြဟာ ဆလံုေတြနဲ့ အမို်းအနြယ္တူေတြ ပါ။ တ ခါက ျမန္မာသမိုင္းပညာ ရွင္ တစ္ေယာက္တင္သြင္းတဲ့ စာတမ္းတစ္ေစာင္မွာ ဟိုးသထံုေခတ္က သုဝဏၰဘူမိကို ပင္လယ္က ဘီလူးျကီးေတြ လာတိုက္လို့ အာေသာကမင္းျကီး ေစလႇတ္သာသနာျပုတဲ့ အရွင္သုဏၰနဲ့ အရွင္ဥတၲ့ရ တို့၂ပါးဟာ ရတနသုတ္နဲ့ အာဋာဏာဋိယသုတ္ကို ရြတ္ဖတ္ျပီး ေမာင္းထုတ္ခဲ့ရတယ္ဆိုတဲ့ ပံုျပင္ထဲက ပင္လယ္ထဲက ေရဘီလူးေတြဆိုတာ ဆလံုေတြကို ရည္ညႇန္းဟန္ရိွတယ္လို့ သံုးသပ္ထားပါတယ္၊

ျပီးေတာ့ သူက ဘီးလူးကြ်န္းဆိုတာ အရင္ကဆလံုေတြေနခဲ့တဲ့ ကြ်န္း တစ္ ကြ်န္းျဖစ္နိုင္တယ္လို့ေတာင္ ဆဲြေရးသြားပါေသးတယ္၊ ဒါေပမဲ့ ဘာအေထာက္အထားမွမရိွပါဘူး။ ျဖစ္နိုင္တာက ဟိုးအရင္က ဆလံုေတြဟာ တနသၤာ ရီ ကမ္းေျမွာင္နဲ့ ကရာကြ်န္းဆြယ္ဆက္တို့မွာ ေနထိုင္ခဲ့ရာက ျမန္မာနဲ့ မေလးေတြေျကာင့္ ပင္လယ္ထဲ ဆင္းခဲ့ ရ သူေတြ ျဖစ္ဖို့မ်ားပါတယ္။

ဆလံုေတြ ပင္လယ္ထဲဘာေျကာင့္ဆင္းသြားရသလဲ ဆိုတာကို အခုအခိ်န္အထိ ပညာရွင္ေတြမေျဖနိုင္ျကပါဘူး။ ဒီအေျဖကိုရဖို့ ရွာေဖြသူ မနုႆေဗဒပညာရွင္အမ်ားျကီးရိွခဲ့သလို ေထြးထင္ခ်က္ေတြကလည္း အမိ်ဳးမ်ိဳးၿဖစ္ေနပါတယ္။

အခိ်ဳ႕ပညာရွင္ေတြက ရာစုနွစ္ ၂ခု-၃ခုေလာက္ ဒီျမိတ္ေဒသကို သူပိုင္ကိုယ္နိုင္လုေနျကတဲ့ မြန္-ျမန္မာ-ထိုင္းေတြရဲ့ စစ္ပဲြေတြကိုေထာက္ျပရင္း ဒီစစ္ပဲြေတြကို ေရွာင္ရင္းပင္လယ္ထဲေရာက္ရတာလို့ ဆိုျကပါတယ္။

ဆလံုမိသားစု

ေခတ္သစ္ မနုႆပညာရွင္တစ္ဦးက Austronesian ေတြရဲ့ မူရင္းေဒသဟာ ထိုင္ဝမ္ကြ်န္းဆိုတဲ့ အဆို ကေနျဖန့္ျပီး အင္ဒိုခိ်ဳင္းနားကြ်န္းဆြယ္ရယ္ အင္ဒိုနီးရွား၊ ပါပူးဝါးနယူဂီနီ နဲ့ ဖိလိစ္ပိုင္တို့ပါဝင္တဲ့ ကြ်န္းစုမ်ား ရယ္ ျသစေတးလ် တိုက္ရယ္ ဟာကမၻာ့အပူခိ်န္ျမင့္တက္ျပီး ေရခဲေတြအအရည္မေပ်ာ္ခင္က တဆက္တည္းရိွလိမ့္မယ္၊ Austronesian ေတြဟာ အဲဒီ ကုန္းေျမမွာေနထိုင္ခဲ့ျကသူေတြျဖစ္ျပီး ပင္လယ္ေရျမင့္တက္လို့ ကုန္းေျမေတြျမုတ္ကုန္ေတာ့ ကဲြ ကဲြျပားျပားေတြၿဖစ္ သြားျက မယ္လို႕ယူဆပါတယ္။

အဲဒီလိုအကဲြကဲြျပားျပား အယူအဆေတြျကားမွာ ဘာသာစကားနဲ့ ဆလံုအိုျကီးေတြက သူတို့မိ်ဳးဆက္ သစ္ေတြ ကိုေၿပာၿပတဲ့ပံုျပင္ေတြကို အထူးျပုေလ့လာသူမနုႆပညာရွင္ ျပင္သစ္လူမို်း ေဒါက္တာ ဂ်က္ဇ္အီဗာေနာ့ (Dr.Jacques Ivanoff) ရဲ့ အယူအဆေလးကို ကြ်န္ေတာ္သေဘာက်တယ္။ သူ့အဆိုအရ ဆလံုေတြအစဥ္ဆက္ေျပာေလ့ရိွတဲ့ ပံုျပင္ေလးတစ္ပံုရိွတယ္ (ဒီေနရာမွာ ပံုျပင္ဆိုတာထက္ ကြက္စိတ္လို့ေျပာရင္ ပိုမွန္မယ္၊ ဘာလို့လဲဆိုေတာ့ ေျပာသူဟာ စကားအျဖစ္နဲ့ေျပာတာမို်းမဟုတ္ဘဲ ကြက္စိတ္လို အသံေနအသံထားနဲ့ ေျပာပါတယ္။

တခါတခါ ဝက္သားေရနဲ့ က်က္ထားတဲ့ ဗံုေလးကိုတီးလို့၊ တခါတခါက်ေတာ့ အံုးလက္နဲ့လုပ္ထားတဲ့ တေယာကို ထိုးလို့ ေျပာျပပါတယ္-အဲ ..ညည္းျပတယ္ဆိုရင္ ပိုမွန္မလားမသိ။ ရြန္းလဲ့ေနတဲ့လေရာင္၊ စိန္ပြင့္ေတြေျပးလႊားေနတဲ့ေရျပင္၊ မဲေမွာင္ေနတဲ့ေတာင္ရိပ္၊ လေရာင္ေအာက္ မွာ ျဖူလြေနတဲ့ေသာင္ျပင္၊ ေလွနံကိုရိုက္ခတ္ေနတဲ့ေရသံနဲ့ ကမ္းစပ္ က လိွုင္း သံေတြျကား မွာေအာ္ အင္းေအာ္ အင္း ဆို တဲ့ ဆလံုတေယာသံဟာ တကယ္လြမ္းစရာပါ) ဒီပံုျပင္ကို ဂ်က္ဇ္က ဆဘီးယန္ပံုျပင္လို့အမည္ေပးပါတယ္...

ဆလံုတို႔ရြက္လႊင့္သြားလာျခင္း

ဆဘီးယန္ဘုရင္မပံုျပင္
ဒီပံုျပင္ကို ဇာဒက္ျကီးကြ်န္း (St.Mattew) ဆလံုအုပ္စုမွာ ျကားရေလ့ရိွပါတယ္။ ပံုျပင္ေလးက ဝမ္းနည္းစရာေလးပါ။ တခါတုန္းက ကုန္းေျမတစ္ခုမွာ ဆဘီယန္ (Sabian) ဆိုတဲ့ ဘုရင္မတစ္ပါးအုပ္စိုးတယ္၊ သူ့မမွာညီမတစ္ေယာက္ရိွျပီး နာမည္က ကင္ (Kem) လိုေခၚသတဲ့။

တေန့မွာ အေနာက္ဘက္က သေဘၤာပ်က္ျပီးေမ်ာလာတဲ့ လူငယ္တစ္ေယာက္ ဆဘီယန္တို့ျပည္ကိုေရာက္လာတယ္၊ နာမည္က ဂ်မန္း (Gaman) တဲ့။ ဒီလိုနဲ့ ဂ်မန္းဟာ ဆဘီယန္ နဲ့ျငိျပီး ျကင္ယာေတာ္ျဖစ္ လာတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ခယ္မ ကင္ နဲ့ဇတ္လမ္းကဆက္ပါေလေရာ။

ဒါကိုသိသြားတဲ့ ဆဘီယန္ဟာ ညီမျဖစ္သူကိုအမ်က္ေတာ္ရွျပီး ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါေတြနဲ့အတူ ပင္လယ္ထဲသြားေနဖို့ အမိန့္ခ်တယ္၊ တဆက္တည္း အစားအစာနဲ့ အဝတ္အထည္အတြက္ လိုအပ္ရင္ ပင္လယ္ထြက္ပစၥည္းနဲ့ လာေရာက္ လဲလွယ္ ခြင့္ျပုေပမဲ့စိုက္ပို်းေရးကိုလံုးဝမလုပ္ရဘူးလို့လည္း အမိန့္ခ်လိုက္ေသးတယ္။ဂ်က္ဇ္အဆိုအရ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ရင္ လူစု ရြာတည္ -ျမို့ျပျဖစ္-အင္အားေတာင့္လာရင္ သူ့ကိုျပန္ေတာ္လွန္မွာစိုးလို့တဲ့။ တကယ္လည္း ဆလံုေတြဟာ ဘာစိုက္ပို်းေရးမွမလုပ္ပါဘူး စိုက္ပိ်ဳးဖို့ ေတာခုတ္ရင္ နတ္ဖမ္းစားမယ္လို့အယူရိွပါတယ္။

ျမိတ္ကြ်န္းစုထဲက လူမေနတဲ့ သဘာဝကြ်န္းရိုင္းေတြေပၚမွာ အုန္းပင္၊ သေဘၤာပင္၊ မန္က်ည္းပင္ နဲ့ သရက္ပင္ အ ခိ်ဳ႕ တေလေတြ့ရေလ့ရိွပါတယ္၊ ဒါေတြဟာ ဆလံုေတြရဲ့လက္ရာပါ။ ဒါေပမဲ့ဆလံုေတြက ငါဟာ လို့ ဘယ္ေတာ့မွ မေျပာပါဘူး စား ခ်င္သူယူစားနိုင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အုန္းပင္ေတြဟာ ျမန္မာတံငါသည္ေတြ အုန္းဖူးခုတ္စားလို့ေသကုန္သလို သေဘၤာ ပင္ေတြဟာလည္း မို်းဆက္မရိွေအာင္ ခူးစားခံရလို့ မို်းတုန္းသြားတတ္ေလ့ရိွပါတယ္။

ဆလံုေတြအုန္းပင္စိုက္တာ ပစ္စလက္ ခတ္ပစ္ခ်ထားရင္း သူဖာသာသူေပါက္လာတာမိ်ဳးမဟုတ္ပါဘူး၊ ဒီလိုလဲ ပစ္ထားလို့မရပါ၊ ကြ်န္းေတြရဲ့ ကမ္းစပ္ေတြ မွာ ၾကီးစိုးတဲ့ ေမ်ာက္တံငါေတြဟာ ဘာသစ္သီးသစ္ေစ့မွအလြတ္မေပးပါဘူး၊ ဒီေတာ့ အေသအခ်ာေျမျမုတ္ျပီး စိုက္ပိ်ဳးပါတယ္ ဒါေပမဲ့ သူပိုင္တယ္လို့ ဘယ္ေတာ့မွမေျပာပါ။ ဒါဆဘီယန္ကိ်န္စာကိုေျကာက္လို့ လို့ ဂ်က္ဇ္က ယူဆပါတယ္ ....

ဒါကလည္း သူ့ရဲ့မွန္းဆခ်က္သက္သက္ျဖစ္ျပီး ပညာရွင္အေတာ္မ်ားမ်ားက ျငင္းခ်က္ထုတ္ထားျကပါတယ္။ ကေလး ငယ္ေလးတစ္ေယာက္ေတာင္ ေရထဲခုန္ဆင္လိုက္ယံုနဲ့ စားစရာအလြယ္တကူရနိုင္တဲ့ေနရာမွာ ဘယ္သူက အပင္ပန္းခံျပီး စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ေနဦးမွာလည္းတဲ့။

ဆလံုတို႔၀မ္းစာ

ဆလံုေတြဘာေျကာင့္ေရမွာေနရသလဲ ဆိုတဲ့ေမးခြန္းလိုဘဲ ေနာက္ေမးခြန္းတစ္ခုက ဘယ္အခိ်န္ေလာက္ က စျပီး ျမိတ္ ကြ်န္းစုမွာအေျခခ်ေနထိုင္ျကသလဲ ဆိုတဲ့ေမးခြန္းျဖစ္တယ္။ ဒါကိုလည္း ဘယ္ပညာရွင္ကမွတိတိပပ မေျဖနိုင္ေသး ပါဘူး။ ဆလံုေတြဟာ ေျပာင္းေရြ့လာသူေတြမဟုတ္ဘူး ဒီေဒသ ဖြားေတြသာျဖစ္တယ္ လို့ ေကာက္ပင္ ရိတ္လီွး ေျပာ တဲ့ပညာ ရွင္ေတြ ရိွသလို လူမိ်ဳးေတြအားလံုးဟာ ေျပာင္းေရြ့လာတာ ဆိုတဲ့အယူအဆကို ရင္ထဲမွာထုတ္မရသူေတြကေတာ့ ဆလံုေတြ ဟာ ေနရာတစ္ခုခုမွ ေျပာင္းေရြ့လာသူေတြ လို့ယူဆေနတုန္းပါဘဲ ....

တခါတုန္းက ၿမိတ္ဆိပ္ကမ္း

Caesar Frederick ဆိုတဲ့ အဂၤလိပ္တစ္ေယာက္ ၁၅၆၇မွာေရးတဲ့ မွတ္တမ္းတစ္ခုမွာ တနသၤာရီ အေျကာင္း ေဖၚျပ ထားေပမဲ့ ဆလံုေတြအေျကာင္း တစ္လံုးတစ္ပါဒမွ မပါခဲ့ဘူး။ တခါ Ferdinand Mendez Pinto ဆိုတဲ့ ေပၚတူဂီ ၁၅၄၅မွာေရးခဲ့တဲ့ မွတ္တမ္းမွာလည္း မပါခဲ့ပါဘူး၊ ပင္တိိုုဟာ ၁၅၄၅မွာJun Calon, Merguim, Vagerim, နဲ႕ Tavay ဆိပ္ကမ္းေတြကို ေရာက္ခဲ့တယ္လို့ ဆိုပါတယ္။ Tavay ဆိုတာက ထားဝယ္ ျဖစ္ျပီး၊ Merguim က ျမိတ္ျမို့ ကို ရည္ ညြန္း မွန္းသိေပမဲ့ Jun Calon နဲ့ Vagerim ဆိုတာ ဘယ္ျမို့ဆိပ္ကမ္းကို ဆိုလိုမွန္းမသိပါ။

ပင္တို ေရာ ဆီဆာ ေရာ ၂ေယာက္ စ လံုး ေျပာခဲ့တာက ျမိတ္ကြ်န္းစုမွာ ကြ်န္းျကီးကြ်န္းငယ္နဲ့ ခိုေအာင္းစရာေတြ အရမ္းေပၚေပမဲ့ ဘယ္သူမွမရိွဘူး၊ တခါတလ မေလးေလွငယ္ေလး တစ္စင္းစ နွစ္စင္းစ ေတြ့တာကလဲြရင္လို့ မွတ္သားခဲ့ျကပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ၁၇၈၃မွာ အဂၤလိပ္ေရတပ္ဗိုလ္ Captain Forrest ဟာ ျမိတ္ကြ်န္းစုတစ္ခုလံုး လွည့္လည္သြားေရာက္ျပီး ကြ်န္ေတြနဲ့ ေရေျကာင္းအတိမ္အနက္ကို အေသးစိတ္ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၇၉၂ထုတ္ သူ့ရဲ့ A voyage from Calcutta to Mergui archipelago, lying on the east side of the Bay of Bengal စာအုပ္ထဲမွာ ...

''၁၁ရက္ -ေသာျကာေန့။ Flat ကြ်န္းအေနာက္ဘက္ေရျပင္မွာ ရြက္လြင့္ေျပးလြားေနတဲ့ ေလွငယ္၂စင္းကို ျမင္ရတယ္၊ ရြက္ ကေတာ့ အင္ဒိုနီးရွား အာေခ်းေဒသက ရြက္တိုင္မို်း၊ ေလွေပၚမွာ လူ၈ေယာက္-၁ဝေယာက္ေလာက္ပါမယ္၊ Flat ကြ်န္းနဲ့ Bonnets ကြ်န္းျကားက ျဖတ္ဝင္လာျပီး ကြ်န္ေတာ္တို့ကိုေတြ့ေတာ့ ေျမာက္ဘက္လွည့္သြားျပီး Bowen ကြ်န္း ေမာ္စြယ္ မွာ ေက်ာက္ခ်လိုက္ျကတယ္၊ ကြ်န္ေတာ္တို့နဲ့ေတာ့ အေတာ္လွမ္းပါတယ္။ သူတို့ကိုျကည့္ရတာ ကြ်န္ေတာ္တို့ကို အ ရမ္းေျကာက္လန့္ေနပံုပါဘဲ။

သူတို့က ဒီေဒသမွေတြ့ရေလ့ရိွတဲ့ ဗမာ-ထိုင္း-မေလး ေတြေတာ့ ဟုတ္ဟန္ မတူဘူး။ ဘယ္လို ဘဲျဖစ္ျဖစ္ သူတို့နဲ့စကားေျပာဖို့ ကြ်န္ေတာ္ျကိုးစားျကည့္မယ္၊ ဒီကြ်န္းစုျကီးမွာက စကားေျပာဖို့ လူေတြသိပ္ရိွတာမွမဟုတ္တာ၊ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့အရမ္းဝမ္းသာတာဘဲ။'' လို့ေရးသား မွတ္တမ္းတင္ထားပါတယ္ ...

ဆလံုမိသားစုႏွင့္ ကေလးငယ္မ်ား

၁၉ဝ၉မွာေရးထားတဲ့ Carrapiett ရဲ့မွတ္တမ္းမွာက်ေတာ့ ၁၈၁၉မွာ အေနာက္တိုင္းသားေတြဟာ ပင္လယ္ ဓါးျပေတြရဲ့ရန္ကို ေျကာက္လန့္လို့ ပံုးေရွာင္ေနတဲ့ ေလွေပၚေန လူမိ်ဳးစုေတြနဲ့ စကားေျပာနိုင္ျပီလို့ ေရးမွတ္ထားပါတယ္။ (ျကည့္ရတာ ဘုရင့္ေနာင္ရဲ့ပဲခူးက်သြားျပီး ျမိတ္ဟာ ထိုင္းေတြလက္ေအာက္က်သြားခိ်န္ ယိုးဒယားဘုရင္ နာရိုင္းရဲ့ ျမိတ္ျမို့စား အဂၤလိပ္လူမိ်ဳး ဆင္ျမူရယ္ဝိႈက္လက္ထက္မွာ ဆလံုေတြအေတာ္ဒုကၡေရာက္ခဲ့ပံုဘဲ။

ဒီ Simese White ဆိုတဲ့ ဆင္ျမူရယ္ဝိႈက္ ဟာ ျမိတ္ျမိုစားလုပ္ရံုတင္မက ဓါးျပပါတိုက္သူမို့ ဆလံုေတြကို သူ့လုပ္ငန္းမွာသံုးမယ္။ ေနာက္ေတာ့ သူေျပးေတာ့ ဆလံုေတြ အ သတ္ခံရတာတို့ ဘာတို့ ျဖစ္မယ္ထင္တယ္၊ ဒါေျကာင့္ ကြ်န္းျကိုကြ်န္းျကားေရွာင္တိမ္းေနတာလည္း ျဖစ္နိုင္တာဘဲ)

၁၉၂၂ မွာေရးတဲ့ ခရစ္ယာန္သာသနာျပု အဂၤလိပ္လူမို်း ဖာသာWalter Grainge White ေရးတဲ့ The Sea Gypsies of Malaya စာအုပ္ထဲမွာ ကုန္းေဘာင္းေခတ္ ဘျကီးေတာ္ဘုရားလက္ထက္မွာ ဆလံုအခိ်ဳ႕ကို ဖမ္းျပီး ထူးဆန္း အရိုင္း အ စိုင္းေတြအျဖစ္ ျမိတ္ျမို့စားက ဘုရင့္ေရွ့ေတာ္ေမွာက္ပို့ဖူးတယ္။ ဘုရင္က ျမန္မာစာနဲ့ ယဥ္ေက်းမွုသင္ေပးျပီး သူတို့ေဒသ မွာ ျကီးပြားေအာင္ ျပန္လုပ္ေစလို့ အမိန့္ခ်မွတ္ခဲ့ဖူးတယ္လို့ ေရးထားပါတယ္။

ဘယ္လိုဘဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီေဒသက မေလးေတြကိုးကြယ္တဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာ ဆလံုေတြ မကိုးကြယ္တာျကည့္ရင္ အစၥလာမ္ဘာသာ ဒီေဒသကိုေရာက္တဲ့ ေအဒီ ၁ဝရာစု မတိုင္မီွကတည္းက ဒီေဒသကိုေရာက္ရိွေနထိုင္ေနသူေတြလို့ သိနိုင္သလို၊ မေလးလို သကၠဋဘာသာ ေရာေနွာမေျပာတဲ့ ဆလံုစကားကိုေထာင့္ခ်င့္ရင္ ေျသာ္စျတိုနီးရွန္းေတြရဲ့ ဟနူူၵူူဴအင္ပါ ယာျကီးျဖစ္တဲ့ ေအဒီ၃ရာစုက သီရိဝိဇယ (Srivijaya) အင္ပါယာထက္စာျပီးေတာင္ ဒီေဒသကိုေရာက္ခ်င္ေရာက္ေနမယ္လို့ မွန္းဆရပါတယ္ ...


ဆလံုေတြ ဆိုတာက ဒီကေန့ ဒီကြ်န္း မွာေတာဝက္ လိုက္ေနတာေတြ့ရေပမဲ့ ေနာက္တစ္ေန့ အျခားကြ်န္းမွာ ခရင္း ခြာေနတာတြ့ခ်င္ေတြ့ရတတ္တာမို်း၊ ျပီးေတာ့ နယ္နမိတ္ေတြ ေရေျကာင္းအပိုင္းအျခားေတြလည္း သူတို့မသိ၊ ဒီ ကေန့ ျမန္ မာေရမွာေတြ့ေပမဲ့ ေနာက္တရက္က် ထိုင္းေရပိုင္နက္ထဲေရာက္ေနတတ္ျပန္ေရာ၊ ေနာက္ ၃-၄ရက္ဆို မေလးရွားရဲ့ လန္ ကာ ဝီနားမွာေတြ့ခ်င္ေတြ့ေနရျပန္တာမို့ သူတို့ရဲ့လူဦးေရဘယ္ေလာက္ ရိွသလဲဆိုတာေျပာရတာအလြန္ခက္တယ္။
(လြန္ခဲ့တဲ့ ၄-၅နွစ္က ျမန္မာအစိုးရက မွတ္ပံုတင္ထုတ္ေပးတယ္၊ ထိုင္းအစိုးရကလည္း ဘုရင္ကိုယ္တိုင္ မိ်ဴးရိုး နာ မည္ေတြ ေပးျပီးထိုင္းလူမိ်ဴးအျဖစ္အသိမွတ္ျပုသလို၊ မေလးရွားကလည္း သူ့နယ္နိမိတ္အတြင္းက ဆလံုေတြကို မေလး ရွား တိုင္းရင္းသားဆိုျပီး အမွတ္အသားေတြ လုပ္တယ္။ ဆိုလိုတာက ဆလံုေတြရဲ့ နယ္ေျမကို သူတို့ဆနၵမပါဘဲ ခဲြျခားလိုက္တာေပါ့။ ဒီလိုလုပ္လိုက္တဲ့ အကို်းဆက္ကေန အေဖျဖစ္သူက ျမန္မာေရမွာ ျမန္မာမွတ္ပံုတင္ကိုင္ သားျဖစ္သူ ထိုင္းမွတ္ပံုတင္နဲ့ ထိုင္းလူမ်ိဴးၿဖစ္ အဲသလို အဓၶမ ခဲြျခားတာကို ခံလိုက္ရသလို ျဖစ္သြားတာေပါ့ )...

ဒီေတာ့ဘာျဖစ္သလဲ မွတ္ပံုတင္ကို ေလွေခါင္မိုးမွာထိုးျပီး ဆလံုေတြ သြားခ်င္ရာသြားေနတာဘဲ၊ ေရတပ္က တခါ တေလပါးနားရိုက္ျပီး မင္းတို့ ေနာက္တခါ ထိုင္းေရထဲသြားရင္ ပစ္ျမုတ္မယ္လို့ ျခိမ္းေခ်ာက္တာကို မ်က္နွာငယ္ေလး နဲ့ ျပန္ျကည့္ျပီး၊ ေျကာက္ပါဘီ ဆရာရယ္ ကြ်န္ေတာ္ေနာက္မသြားေတာ့ပါဘူး ဆိုျပီး ေနာက္ဆို ရင္ ေရတပ္သေဘၤာေတြ ကိုေရွာင္ျပီး ကြ်န္းျကိုကြ်န္းျကားက သြားျမဲတိုင္းသြားတာဘဲ...

ဥပမာ- လာတာ (Lata) လို့ သူတို့ေခၚတဲ့ ထိုင္းေတြရဲ့ ေကာ့ဆူရင္း( ရွမ္းကြ်န္းမဲ ) - Surin Marine National Park ဟာ ဂ်ာဒက္လို့ ဆလံုေတြေခၚတဲ့ ျမန္မာ့ေတာင္ဘက္စြန္း ေရတပ္စခန္းတည္ရိွရာ ဇာဒက္ျကီးကြ်န္း-St.Mattew နဲ့ က နီးနီးေလးရယ္၊ လွမ္းျကည့္ရင္ေတာင္ ျမင္ေနရတာမို့ ဒီကြ်န္းျကီး ၂ကြ်န္းမွာ အေျခခ်တဲ့ ဆလံုေတြက သြားလိုက္ လာ လိုက္ေပါ့။

နွစ္နိုင္ငံေရပိုင္နက္ဆိုတာ သူတို့အတြက္ဘယ္လိုမွ မသက္ေရာက္ပါဘူး၊ ၂ဘက္ ေရတပ္သားေတြရဲ့ မူးမူးနဲ့ တခါ တေလ ပါးအရိုက္ခံရတာ၊ ေဆာင့္အကန္ခံရတာ တို့ကလဲြရင္ေပါ့။ ဒီေတာ့ လူဦးေရ ဘယ္ေလာက္ လဲဆို တာ ေျပာဖို့ အရမ္း ခက္တယ္။

စည္းစနစ္အရမ္းက်တဲ့ ျဗိတိသွ်ေတြကေတာ့ Boy Scouts တို့ Girl Guides တို႔သံုးျပီး အတတ္နိုင္ဆံုး ဆလံု လူ ဦးေရကိုရေအာင္လုပ္ခဲ့ဖူးတယ္ ၁၉၁၁ေလာက္မွာေပါ့။ အဲဒီဆလံုသန္းေခါင္စာရင္းအရ တစ္ေထာင္ရွစ္ရာ ကိုးဆယ့္ သံုးေယာက္ ရိွတယ္လို့ဆိုပါတယ္။ က်ား-၉၆၄ေယာက္နဲ့ မ-၉၂၅ေယာက္ရိွခဲ့သတဲ့။

ဒီအေရအတြက္ဟာ ထားဝယ္ ကြ်န္း ကေန ေကာ့ေသာင္းအထိ ဧရိယာမွာပါ။ ထိုင္းနဲ့ မေလးဘက္မွာရိွတဲ့ ဆလံုေတြ မပါေသးပါဘူး။ဒီသန္းေခါင္စာရင္းဟာ ဆလံု တစ္ေယာက္ကို ၂ခါေရတြက္မိတာတို့ လူမေရာက္တဲ့ ကြ်န္းျကိုကြ်န္းျကားမွာ ေရာက္ေနတဲ့ ဆလံုေလွေတြကို မေရ တြက္ မိ တာတို့လည္းရိွနိုင္ပါတယ္။

ဆလံုမ်ားေနထိုင္သည့္ကၽြန္း

Walter Graninge White ကေတာ့ ေညာင္းမိႈင္း (Elphinstone island)၊ ဒံုး (Ross island)၊ ကတန္ (King island)၊ ပဥၥဘု (Bentik island)၊ နဲ့ လက္စြက္ေအာ္ (Domel island) ကြ်န္းတစ္ဝိုက္မွာတင္ သူဖာသာသူ စာရင္းေကာက္ယူတာ အနည္းဆံုး ဆလံု၂၅ဝဝ ေလာက္ရိွတာ ေတြ့တယ္လို့ ဆိုပါတယ္၊ သူ့ကဆက္ျပီး ဇာဒက္ကြ်န္းအုပ္စုဟာ ပိုျကီးတဲ့ ဆလံုအုပ္စုျဖစ္လို့ ဒံုးအုပ္စုထက္ပိုမ်ားမယ္လို့ ယူဆခဲ့တယ္။ ဒီေတာ့ ျမိတ္ကြ်န္းစုမွာ ဆလံု ၅ဝဝဝေလာက္ရိွတယ္လို့ သာမန္ေကာက္ခ်က္ခ်နိုင္ပါတယ္၊ ဒါက ၁၉၁၁ခုနွစ္ကေပါ့ေနာ္ ...

ဒါေပမဲ့ နွစ္ေပါင္း ၉ဝျကာ ၂ဝဝ၁ခုနွစ္မွာ ဆလံုစုစုေပါင္း ၁ဝဝဝေတာင္ မျပည့္ခ်င္ေတာ့တာ အံ့ျသ ဘြယ္ေတြ့ရ တယ္။ လူဦးေရဆိုတာ ျကာေလမ်ားလာေလမဟုတ္လား၊ ျပီးေတာ့ ျမစ္ဝကြ်န္း၊ ရန္ကုန္နဲ့ ပဲခူးနယ္က မြန္ေတြ ေပ်ာက္ ကြယ္ သြားသလို၊ တေကာင္းကေန ျပည္အထိက်ယ္ျပန့္တဲ့ ေဒသျကီးက ပူ်ေတြေပ်ာက္သြားသလို၊ လူမိ်ဳးအခ်င္းခ်င္း အျမိဳခံလိုက္ ရတဲ့ ပံုစံလည္း မေတြ့ရဘဲနဲ့ ဘာလို့ဆလံုေတြ ေပ်ာက္ကုန္တာလည္း။

၂ဝဝ၁ မွာ ေဒါက္တာဂ်က္အီဗာေနာ့ရဲ့ ေလ့လာခ်က္အရ

>>> ေညာင္ဝီမွာ ေလွ ၁၁စင္း နဲ့ အေျခတက်အိမ္ေဆာက္ေနတာမေတြ့ရဘူး (၂ဝဝ၆ မွာကြ်န္ေတာ္ေတြ့ရတာ ေလွ ၆စီးနဲ့ အိမ္ေဆာက္ေနတဲ့ ဆလံုေတြပဲေတြ့ရေတာ့တယ္)
>>> ဂ်ာလန္းမွာ ေလွ ၂၉စင္းနဲ့ အေျခတက်အိမ္ေဆာက္ေနတာမရိွ (အဲဒါေတာ့ကြ်န္ေတာ္မသိဘူး လမ္းေျကာင္း မ သင့္ေတာ့ ဂ်ာလန္းကို ကြ်န္ေတာ္မေရာက္ခဲ့ရဘူး၊ ျပီးေတာ့ ဂ်ာလန္းကြ်န္းမွာ အေျမွာက္တပ္ထိုင္ထားတာ ဒီျပင္ သစ္ေဒါက္ တာဘယ္လိုလုပ္ဝင္သြားသလဲ ကြ်န္ေတာ္မစဥ္းစားတတ္)
>>> မျကံုဂလက္မွာ ေလွ၂၅စင္း နဲ့ အိမ္ေျခ၅ဝေတြ့ရတယ္ (ေလွေတြနည္းသြားေပမဲ့ အိမ္ေတြအမ်ားျကီး ကြ်န္ေတာ္ေတြ့ ခဲ့ရပါတယ္)
>>> ဇာဒက္ျကီးမွာ ေလွ၃ဝနဲ့ အိမ္၇ဝ (ကြ်န္ေတာ္မေရာက္ပါ)
>>> ဆူရင္း မွာ ေလွ၁၂စင္း နဲ့ အိမ္၂ဝ (အခု ေလွ၂၉စင္းနဲ့ အိမ္ေတြ ၄ဝေလာက္ေတြ့ရတယ္၊ ဆူနာမီျဖစ္ျပီးတဲ့ေနာက္မွာ အကူညီေတြရတာေျကာင့္ ဆူရင္းကဆလံုေတြ ပိုအဆင္ေျပေနသလိုဘဲ၊ ဒီေတာ့ ဇာဒက္က သူတို့ေဆြမို်းေတြကို သြားေခၚလာသလားမသိ)
>>> လငန္းမွာ ေလွ၁၅စင္းနဲ့ အိမ္၁၅လံုး (ေလွ၁ဝစင္းနဲ့ အိမ္၁၈လံုးေတြခဲ့ရတယ္)
>>> ပဥၥဘု နဲ့ မီးစိမ္းမွာ ေလွ၁ဝစင္း (ကြ်န္ေတာ္ ၈စင္းေတြ့ခဲ့ရတယ္)
>>> ေညာင္မိွုင္းမွာ ေလွ၂၁စင္းနဲ့ အိမ္ ၃ဝ ဒါေပမဲ့ ေလွေတြက ဆလံုပံုစံထက္ ျမန္မာေလွပံုစံပိုမ်ားတယ္
>>> ဒံုမွာက ရြာ ၂ရြာ၊ ဆလံု၃ဝဝေလာက္ရိွမယ္၊ ေလွက၁၅စင္းနဲ့ အိမ္ကအလံုး၅ဝ (ဗမာ နဲ့ ကရင္အိမ္ေတြနဲ့ေရာေနေတာ့ ကြ်န္ေတာ္မခဲြတတ္ဘူး) ....

ဆလံုအုပ္စုမ်ား နွင့္ ဘာသာစကား

ေယဘူယ်အေနနဲ့ ျမိတ္ကြ်န္းစုထဲက ဆလံုေတြကို အုပ္စုသံုးစု ခဲြလို့ရပါတယ္။

၁) ဒံုးအုပ္စု - ဒံုး (Ross island)၊ ေညာင္မိႈင္း (Elphinstone island)၊ မီးစိမ္း (Lioyds island) နွင့္ ပဥၥဘု (Bentik island) ...
၂) လန္းပိအုပ္စု - လငန္း (The sisters islands)၊ လန္းပိ (Lampi island)၊ မျကံုဂလက္ (Pulu Nala island)၊ ေညာင္ဝီ(Pulu Bada)၊ ကြ်န္းဖီလာ(Gt.Swinton island)၊ ဂ်ာလန္း(Lough Brough island) ...
၃) ဇာဒက္ျကီးအုပ္စု - ဇာဒက္ျကီး (St.Mattew island)၊ ဇာဒက္ကေလး (St.Luke island)၊ သံကြ်န္း (Davis island)၊ ဆူရင္း (Surin island of Thailand)

ဆိုျပီးေတာ့ ျဖစ္ပါတယ္။ အုပ္စုခဲြတာ ဦးေဆာင္သူကဲြလို့သာ ခဲြနိုင္တာျဖစ္ျပီး အေနအထိုင္၊ အစားအေသာက္၊ အေလ့အထနဲ့ ဘာသာစကား ေျပာင္းလဲမႈသိပ္မေတြ့ရပါ၊ ဒါေပမဲ့ ဒံုးအုပ္စုနဲ့ ဇာဒက္အုပ္စု စကားေျပာတာ နည္းနည္းပါးပါး ကဲြျပားေနတာရိွတယ္လို့ ဆလံုဘာသာစကားကြ်မ္းက်င္သူေတြက ဆိုပါတယ္၊ ေလသံဝဲတာရိွသလို အခို့်လံုးဝမတူတဲ့ အေခၚေဝၚေတြလည္းရိွသတဲ့။

ငါးထိုးဟန္

ဆလံုေတြစကားရဲ့ ၄ဝရာနုန္းက ပသွူ်း(မေလး) စကားပါ -မေလးေရွးေဟာင္းစကားဆိုပါေတာ့။ ဘာသာစကားေလ့လာသူေတြစကားအရ ဟိုး ကေမၻာဒီယားနဲ့ ဗီယက္နာမ္ေတာင္ပိုင္းမွာ တခါက ထြန္းကားခဲ့ဖူးတဲ့ Champa နိုင္ငံျကီးမွာ ေျပာတဲ့ စကားလို့ ဆိုျကပါတယ္...
ကြ်န္ေတာ္သတိထားမိတာကေတာ့ ဒံုးအုပ္စုမွာ ထိုင္းစကားတတ္တဲ့ ဆလံုေတြအရမ္းနည္းျပီး၊ ဇဒက္ျကီးအုပ္စုက ဆလံုေတြမွာကေတာ့ ထိုင္းစကားေျပာတတ္သူ အေတာ္မ်ားပါတယ္။ အဲဒံုးအုပ္စုနဲ့ လန္းပိအုပ္စုမွာ ပသွူ်းစကား (မေလးစကား)တတ္တဲ့ ဆလံုေတြအေတာ္မ်ားမ်ား ေတြ့ရပါတယ္။

Dr Anderson ေရးျပီး ၁၈၁၈ မွာ Walter Hamilton စာအုပ္တိုက္ကထုတ္ေဝတဲ့ The Chalomes ဆိုတဲ့ စာအုပ္ ထဲမွာ ေဒါက္တာ အန္ဒါဆန္က ဆလံုဆိုတဲ့ စကားဟာ ေရွးပသွူ်းေတြရဲ့ အေစခံ (ကြ်န္)ေတြကို သံုးနံွုးတဲ့ အသံုး လိုေျပာ ပါ တယ္...

ဒါေပမဲ့ လက္ရိွဆလံုေတြေနထိုင္ပံုက ကြ်န္တစ္ေယာက္လို ေနထိုင္ေနျကတာမို်းမဟုတ္ပါဘူး။ သူတို့ ဘာသာ စကား နဲ့ Kabang (ကဘန္း) ဆိုတဲ့ ေလွအိမ္ေပၚမွာမိသားစုလိုက္ ေနြးေထြးသိုက္ျမိုက္စြာေနရင္း ကြ်န္းတစ္ကြ်န္းမွတစ္ကြ်န္းဆီ အုပ္စုလိုက္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ဘဲ လွည့္လည္ရွာေဖြစားေသာက္ေနျကတာပါ။

ဒီကြ်န္းမွာေရခပ္မယ္၊ ဟိုကြ်န္းမွာ ငါးရွာမယ္ ခရင္းခြာမယ္၊ ဟိုးေနာက္တစ္ကြ်န္းမွာ ထမင္းတည္စားေသာက္ မယ္ ၊ ျပီးရင္ေန့လည္ေန့ခင္း သဲေသာင္ျပင္ျဖူျဖူေပၚတက္ သစ္ပင္ရိပ္ေအာက္မွာ တေရးတေမာနွပ္ခ်င္နွပ္မယ္၊ အဲ ဝါ သနာ ပါ သူေတြက ၃ပံုဖဲ-ကက္ဆဲြမယ္ (ေရွးျမန္မာကက္ဖဲ) ဝါသနာပါသူဆိုလို့ ဆလံုမေတြဟာ ကက္ဆဲြတာကို အေတာ္ ဝါသ နာ ပါျက ပါတယ္၊ အားလံုးလိုလို ကက္ဆဲြျကတာေတြ့ရပါတယ္။

နို႕တိုက္ရင္း ကက္ဆြဲ

ကြ်န္းတစ္ကြ်န္းမွာ ဆလံုအုပ္စုကိုေတြ့ရင္ ေသာင္ျပင္ေပၚက အရိပ္ေကာင္းတဲ့ သစ္ပင္ေအာက္မွာ ဆလံု ကက္ ဆဲြ ဝိုင္းေတြကို ေတြ့ရပါမယ္....ကက္ဆဲြေနတဲ့ အေမရင္ခြင္ထဲမွာနို့စိုရင္းအိပ္ေနတဲ့ ကေလးေတြ၊ ဝိုင္းေဘးမွာ နွပ္တစ္ ရဲြရဲြနဲ့ တဂီ် ဂီ်ငိုေနတဲ့ ကေလးေတြ၊ ေသာင္ျပင္ပူပူေပၚမွာ ဟိုေျပးဒီလႊာလုပ္ေနတဲ့ကေလးေတြ၊ ေလွသစ္တစ္စီး ဒါမွမဟုတ္ တစ္ခုခု ကို ခုတ္ထစ္ေနတဲ့ ဆလံုေယာကၤ်ားေတြ နီွးျဖာသူျဖာ၊ သဂ်စ္လို့ေခၚတဲ့ ပင္လယ္နာနတ္ရြက္တမို်းကို အမိုးအျဖစ္ေရာ ရြက္ အျဖစ္ ပါသံုးဖို့ နီွးျဖစ္ခု်ပ္ထိုးေနတဲ့ ဆလံုအဖိုးျကီးအဖြားျကီးေတြ၊ တစံုတရာကို ေျပာရင္းစရင္း ဟီးဟီးဟားဟားနဲ့ စကားမ်ားရင္း တစ္ေယာက္ကိုတစ္ေယာက္ သန္းဆဲြေပးေနျကတဲ့ ဆလံုမပို်ေတြ ဒါကိုမလွမ္းမကမ္းကေန ေဆးေပါ့လိပ္-ပြတ္ခြ်န္း ဖြာ ရင္း ေစာင္းငန္းျကည့္ေနတဲ့ ဆလံုေယာကၤ်ားပို်ေလးေတြ စတဲ့ျမင္ကြင္း ...

ဆလံု ကေလးငယ္မ်ား

ေနေစာင္းရင္ သားငါးရွာမယ္ ခရုေကာက္မယ္ ထမင္းခ်က္စားမယ္ ျပီးရင္အိပ္မယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ မအိပ္ခင္ အုန္းတေယာ -ဗံုတိုေလးေတြတီးျပီး ဧယဥ္ျကူးသလိုလို ကြက္စိတ္ရြတ္သလိုလိုအသံနဲ့ သီခ်င္းဆိုမယ္ ကဗ်ာရြတ္မယ္ (ကဗ်ာရြတ္ တယ္ ဆိုေပမဲ့ ကာရန္ေတြ ရစ္သမ္ေတြအေျကာင္း သြားမေမးနဲ့ ဘာမွမသိဘူး ပါးစပ္ထဲ ဆိုေကာင္းသလို ရြတ္လိုက္တာဘဲ) စ တဲ့ ျမင္ကြင္းေတြေတြဟာ ဆလံုေတြရဲ့ ဘဝကို ရိုးရိုးေလးရွင္းျပေနတဲ့ ျမင္ကြင္းေတြပါ။

ေမြးဖြားျခင္းနွင့္ အိမ္ေထာင္ထူေထာင္ျခင္း

တကယ္လို့ ကြ်န္းတစ္ကြ်န္းရဲ့ အရိပ္ေကာင္းတဲ့ ကမ္းစပ္မွာ ဆလံုေလွေတြေက်ာက္ခ်ထားမယ္၊ ေသာင္ျပင္ရဲ့ အ ရိပ္ေကာင္းတဲ့ တေနရာမွာ ေလွေပၚက အမိုးကိုခ်ျပီး ယာယီတဲထိုးထားမယ္၊ ေယာကၤ်ားျကီးငယ္ေတြက စုရံုးစုရံုးနဲ့ စ ကားေျပာဝိုင္းဖဲြေနမယ္၊ မိန္းမေတြက ထမင္းတည္သူတည္ စကားမ်ားသူမ်ားေနမယ္ မျကာခင္ ယာယီတဲအိပ္ထဲက ကေလး ငိုသံျကားမယ္ဆိုရင္ အဲဒါ ဆလံုးကေလးတစ္ေယာက္ ေလာကထဲေရာက္လာတဲ့ ျမင္ကြင္းပါဘဲ။

ဆလံုေတြေမြးဖြားတာ ဘာမွမထူးဆန္းပါ။ မီးဖြားမဲ့ မိန္မရယ္ အကူတစ္ေယာက္ရယ္ (နတ္ဆရာမ) ဝမ္းဆဲြ တစ္ေယာက္ရယ္ ဒါဘဲလိုပါတယ္။ လက္သည္အတြက္ ဘာမွေပးစရာမလိုပါ (အမ်ားအားျဖစ္ လက္သည္ဟာ ေဆးဆရာ နတ္ဝင္သည္ ပေယာဂဆရာလည္းျဖစ္ျကပါတယ္)။

ကေလးမေမြးခင္ လက္သည္က တူဒါနတ္ကို ဆုေတာင္း မယ္ ေရမန္းတိုက္မယ္၊ ေရမႊာေပါက္ရင္ အေမကိုညွစ္ခိုင္းမယ္ ကေလးထြက္လာရင္ နီွးေျကာနဲ့ ခ်က္ျကိုးျဖတ္ မယ္ ျပီးရင္ ေရထည့္ထားတဲ့ အိုးထဲထည့္ျပီးေရေဆးမယ္ (ေရခို် ေရငန္အေရးမျကီးပါ) ျပီးရင္ အဝတ္တစ္ခုနဲ့ ပတ္လိုက္မယ္။ ဒါဆို မီးဖြားတဲ့ ကိစၥျပီးျပီ ....တကယ္လို့ ေလွေပၚမွာေမြးရင္ ကေလးကို ပင္လယ္ေရနဲ့ နွစ္ေဆးလိုက္တာဘဲ လြယ္တာကိုး ...

ဆလံုေလးေတြဟာ ပင္လယ္ေရ၊ ခရုခရင္အခံြ၊ သစ္တိုဝါးစေတြနဲ့ ကမ္းစပ္တေလွ်ာက္မွာ ရွုပ္ပြေနတဲ့ ပလက္စတစ္ဗူးေတြ၊ အသံုးအေဆာင္အေဟာင္းေတြ၊ ကစားစရာေသနတ္အပ်က္၊ ကစားစရာအပ်က္ေတြ ဒါေတြနဲ့ဘဲျကီးျပင္းခဲ့ျကပါတယ္ ...

လမ္းစစမ္းေလွ်ာက္ကတည္းက ေရထဲေရာက္ေနသူေတြမို့ အသြားျမိေအာင္ထက္ေနတဲ့ ခရင္းေတာမွာ သံပျခုပ္ (Sea Urchin) ေတာမွာ ဖိနပ္မပါဘဲလမ္းေလွ်ာက္ေနတဲ့ ဆလံုေလးေတြကိုျမင္ရတာ အံ့ျသစရာေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။

(ထူးဆန္းတာေျပာျပဦးမယ္၊ အဲဒီသံပျခုပ္ေတြဟာ ျဖူေကာင္လိုဘဲ တကိုယ္လံုးကို ဆူးေတြနဲ့ဖံုးေနတယ္၊ ဆူးက လည္း ေတာ္ေတာ္ခြ်န္ျပီး ထိတာနဲ့ကို်းတဲ့ သစ္ေဆြးလိုဘဲ၊ အသားထဲစူးဝင္တာနဲ့ ကို်းျပီးက်န္ခဲ့ေရာေလ။ ေနာက္ေတာ့ အဲဒီ သံ ပျခုပ္ဆူးကို်းဟာ အသားထဲမွာအရည္ေပ်ာ္သြားျပီး အဆိပ္ေတြအျဖစ္နဲ့ ေသြးေျကာထဲပံ့်ပါေလေရာ။ နာတာမွ အေမေရးအဘေရးတေနေလာက္ေအာင္နာတာ -တတ္တာေပါ့။

ဒါေျကာင့္ သံပျခုပ္ဆူးဆိုရင္ မထိမိေအာင္ ဂရုစိုက္ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဆလံုမေတြကေတာ့ ေန့တိုင္း သံပျခုပ္ ဖမ္းျက တယ္၊ ေန့တိုင္းဆိုမွေနတိုင္း။ ဖ်ာေနနာေနတဲ့ ဆလံုမကလဲြျပီး ျကီးျကီးငယ္ငယ္ ခရင္းခြာရင္း ဘာဂီ်ထြဋ္ရင္း သံ ပျခုပ္ေကာက္ျကတယ္၊ လြယ္လြယ္ကူကူ လက္နဲ့ဆူးေတြကို စုကိုင္လိုက္တာဘဲ ျပီးေတာ့ ဒါးေကာက္ေလးနဲ့ခဲြ အထဲ က ျကက္ဥနွစ္လို သံပျခုပ္အနွစ္ကိုကိုယူ ထမင္းစားရင္ထည့္စားျကတယ္။ ဆလံုထီးေတြေတြက သံပျခုပ္မေကာက္ဘူး ဆူးတတ္လို့တဲ့ ဆလံုမေကာက္ေပးတဲ့ သံပျခုပ္ကိုဘဲစားျကတယ္။

ဆလံုမေတြကလည္း လင္အတြက္ သံပျခုပ္မျဖစ္မေနရွာေပးျကတယ္၊ ဘာျဖစ္လို့လဲ မေမးနဲ့ေနာ္ ေမာ္ကင္းမေျဖဘူး။
ဂ်ပန္မွာ သံပျခုပ္ေဈးေကာင္းတယ္ဆိုဘဲ၊ ဘာေျကာင့္လဲ ဂ်ပန္က ဘဖိုက္တို့ ကိုမဟူရာတို့ ဂ်ပန္အေျကာင္း နံွ့နံွ့စပ္စပ္ၾကီး ကိုသိတဲ့ ကိုေဘာက်န္တိုကိုသာေမးျကည့္။ ျပီးေတာ့ ေကာလဟာလတစ္ခုျကားဖူးေသးတယ္။ အေဖျကီးဆိုတဲ႔ ဦးေနဝင္းဟာ သူဘုန္းမီးေတာက္စဥ္က ပုလဲကြ်န္းကို နွစ္စဥ္လာျပီး သံပျခုပ္တို့ ကမာတို့ လာလာစားတယ္ဆိုတာဘဲ)

သံပၿခဳပ္

ဆလံုေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕၀မ္းကြဲေတြကို မိသားစုရဲ႕အတြင္းစည္း ေသြးသားအရင္းလို႕ မသတ္မွတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ႔ ေလးစားမွဳေတာ့ ရွိႀကပါတယ္ ...

ျမန္မာေတြလိုဘဲ မိဘႏွစ္ပါးဟာ မိသားစုရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြပါ။ ပံုမွန္ကေတာ့ ဆလံုေတြဟာ တစ္လင္တစ္ မယားစနစ္ကိုဘဲ လက္ခံသူေတြပါ။ ဒါေပမဲ႔ တခါတေလ မိန္းမႏွစ္ေယာက္နဲ႔ အတူေပါင္းသင္းတဲ႔ ဆလံု ေယာက်ၤားေတြလည္းရွိတတ္ပါတယ္။ မိသားစုတစ္ဟာ ေလွတစ္စင္းေတာ့ အနည္းဆံုးပိုင္ဆိုင္ႀကပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ မိဘေလွကမခြဲထြက္ေသးတဲ႔ အိမ္ေထာင္သစ္ေတြ၊ ေလွတစီးထဲမွာ ဆလံုမိသားစု ၃စု ေနတာမ်ဳိးေတြ လည္း ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္၊ ဥပမာ သား၂ေယာက္က အိမ္ေထာင္ၿပဳၿပီးသြားေပမဲ႔ အေဖအေမရဲ႕ ေလွက ေနမခြဲထြက္ေသးတာမ်ဳိးေပါ႔ ..

(ေနာက္ပိုင္းမွာ ေလွတည္ေဆာက္ဖို႕အရမ္းခက္သြားတာရယ္ ေလွတည္ေဆာက္တတ္သူ ဆလံုေတြနည္းပါး သြားတာရယ္ေႀကာင့္ ေလွတစင္းမွာ စုေနတာမ်ဳိး မ်ားလာတာ ေတြ႔ရပါတယ္)

ငယ္သူက ႀကီးသူကို ေလးစားတာမ်ဳိး ဆလံုေတြမွာ ထင္ထင္ရွားရွားေတြ႔ရပါတယ္။ ဥပမာ -အကိုႀကီးရဲ႕ မိန္းမကို ညီၿဖစ္သူ (မတ္) နဲ႔ ညီၿဖစ္သူရဲ႕ မိန္းမက ေလးေလးစားစားဆက္ဆံတာမ်ဳိးပါ။ အကိုအႀကီးဆံုးရဲ႕ မိန္းမဟာ အေဖ အေမ နဲ႔ အကိုႀကီးလိုဘဲ မိသားစုရဲ႕ ဦးစီးေနရာမွာရွိပါတယ္ ....

ဘာဂ်ီကမာခြာေနသူတစ္ဦး

အေဖကို အပုန္း (apong) လို႕ေခၚၿပီး အေမကို အီေနာင္း (enoung) လို႕ေခၚၾကပါတယ္။ အကိုႀကီးကို အကကင္န္ႏိုင္း (aka Kanai) လို႕ေခၚၿပီး အမကိုေတာ့ အကဘီႏုိင္း (aka binai) လို႕ေခၚပါတယ္။ ကင္န္ႏိုင္း (kanai) ဆိုတာ ေယာက်ၤား -လင္ ကိုဆိုလိုၿပီး ဘီႏိုင္း (binai) ဆိုတာက မိန္းမကိုေခၚတာပါ။ ေယာက္ဖဆိုတာကို ေခၚတဲ႔အသံုးမရွိေပမဲ႔ မရီးကိုေတာ့ လႊာ (lua) လို႕ေခၚပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ လႊာဆိုတာ အကိုမိန္းမကိုသာ ေခၚတာၿဖစ္ၿပီး ညီ-ေမာင္ရဲ့ မိန္းမကိုေတာ့ အစ္ပန္းဘီႏိုင္း (ipan binai) လို႔ ခြဲေခၚပါ တယ္။ အပန္းဘီႏိုင္းဟာ လႊာကို ေလးစားရပါတယ္။

မိမိရဲ႕ရင္ေသြးကို အနက္(anak) လို႔ေခၚပါတယ္၊ အနက္ကင္န္ႏိုင္း ဆိုတာကသား အနက္ဘီႏိုင္း ဆိုတာက သမီးေပါ႔။

၀မ္းကြဲကိုေသြးရင္းလို႔ သေဘာမထားတာေႀကာင့္ ၀မ္းကြဲခ်င္းယူတာမ်ဳိး ေတြ႕ရမ်ားပါတယ္။ အထူးသၿဖင္႔ ညီအကို၂ေယာက္ အိမ္ေထာင္က်ၿပီး ေလွခ်င္းခြဲၿပီးေနတာမ်ဳိးမွာေပါ႔။

ဆလံုေတြဟာ အိမ္ေထာင္ၿပဳတဲ႔အခါမွာလည္း အလြန္ရုိးရွင္းပါတယ္။ လူငယ္ခ်င္းေမတၱာမွ်ၿပီး အရြယ္လည္း ေရာက္ေနၿပီးဆို အတူေနလိုက္ႀကတာဘဲ။ သတို႕သမီးက သတို႕သားမိသားစုေနတဲ႔ေလွမွာ သြားတက္ေန လိုက္ရင္ အိမ္ေထာင္ၿပဳတာဘဲ။ တခါတေလ သတို႕သားက သတို႕သမီးေလွမွာ လာေနတာမ်ဳိးလည္း ရွိပါတယ္။ မိဘကို ခြဲသြားဖို႕ မၿဖစ္နိုင္တဲ႔ သမီးကို ယူရင္ေပါ႔ေလ ...

စလံုလွပ်ဳိျဖဴ

ဒံုး-ဆလံုအုပ္စုမွာ အိမ္ေထာင္ၿပဳရင္ ၿမန္မာဓေလ့လို ကြမ္း အၿပန္အလွန္ယာေကြ်းရတဲ႔ ဓေလ့ရွိတယ္လို႕ သိရပါတယ္ (ၾကားဖူးနား၀ပါ)။ ေယာကၡမကို ကြမ္းယာေကြ်းရတယ္လို႔လဲ ႀကားဖူးပါတယ္။ ေယာကၡမကို ေတာ္က (tawka) လို႕ေခၚပါတယ္။ ေတာ္ကကင္န္ႏိုင္းနဲ႔ ေတာ္ကဘီႏိုင္းေပါ႔။

ဟိုအရင္တုန္းက အိမ္ယာအသစ္ထူေထာင္သူမွာ ကိုယ္ပိုင္ေလွမရွိေသးရင္ အုပ္စုမွာရွိတဲ႔ က်မၼာသူ ေယာက်ၤားအားလံုး ေတာထဲသြားၿပီး ေလွတည္ဖို႕ သစ္ခုတ္ႀကပါတယ္။ မိန္းမေတြက ကၽြန္ေတာ္တို႕ သဂ်စ္ဖ်ာယက္တဲ႔ သဂ်စ္ရြက္ကို ခုတ္ၿပီး အမိုးနဲ႔ ရြက္အတြက္ ယက္လုပ္ႀကပါတယ္။ သက္ႀကီးရြယ္အိုေတြက ႏွီးဖ်ာတာ လက္ၿဖစ္အိမ္သံုးပစၥည္း လုပ္တာမ်ဳိးေတြ လုပ္ေပးႀကပါတယ္။ ၿပီးေတာ႕ အားလံုးစုရုံးၿပီး ထမင္း ခ်က္စားႀကပါတယ္။ ဆလံုေတြအတြက္ ေတာ၀က္သားဟာ အေကာင္းဆံုးဟင္းမယ္ပါ (ၿမိတ္ကၽြန္းစုက ကၽြန္းေတြမွာ ေတာ၀က္နဲ႔ ဂ်ီေလွာင္ (mouse deer) ေတြအရမ္းေပါပါတယ္ -ေမ်ာက္ေတြနဲ႔ အၿပိဳင္ပါဘဲ)။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ အားလံုးစုစုရုံးရုံးနဲ႔ ေလွတည္တာေတြ ေပ်ာ္ပြဲေတြလုပ္တာေတြ မေတြ႔ရေတာ့ သ ေလာက္ပါဘဲ။

စုေပါင္း၍ေလွတည္ၿခင္း

ေတာ၀က္လိုက္မယ္ဆို ေတာထဲမ၀င္ခင္ နတ္ပသရပါတယ္။ ဒါကနတ္ဆရာအလုပ္ပါ။ ၿပီးရင္ မွိန္းေတြဆြဲ ဒါးေတြကိုင္ၿပီး ေခြးေတြနဲ႔အတူ ေတာ၀က္လိုက္ႀကပါတယ္။ ရရင္ ထံုစံအတိုင္း ၀က္ေသြးတစ္ခြက္ အသဲအ ၿမစ္ အနည္းငယ္နဲ႔ နားရြက္အနည္းအငယ္ကို နတ္ေကၽြးရပါတယ္ ....

ဆလံုေခြးဘ၀ကေတာ့ သနားစရာလည္းေကာင္း ေက်နပ္စရာလည္းေကာင္းတဲ႔ ေခြးဘ၀ပါ။ ဆလံုေတြဟာ ႏို႔ၿပတ္စေခြးေလးေတြကို လူနဲ႔ေ၀းၿပီး သားေကာင္ေပါတဲ႔ ကၽြန္းေလးေတြမွာ သြားပစ္ထားႀကပါတယ္ ေနာက္ တစ္ႏွစ္ေလာက္ႀကာလို႔ လာၿပန္ေခၚခ်ိန္မွာ ဖြံ႔ၿဖိဳးက်မၼာေနရင္ တစ္သက္လံုး သူတို႔တေတြနဲ႔အတူစား အတူ ေသာက္ အတူေနရတဲ႔ မိသားစု၀င္ေလွေနေခြးအၿဖစ္ ေမြးပါေတာ့တယ္။ အနည္းဆံုး ဆလံုးေလွတစင္းမွာ ေခြးတစ္ေကာင္ေတာ့ ရွိစၿမဲပါဘဲ။ ထူးဆန္းတာက ေခြးေတြဟာ ဘယ္ေတာ့မွ ေလွေပၚမွာအညစ္ေႀကး မစြန္႔ တတ္တာပါ ....

က်န္းမာေရး၊ ေဆးဝါးကုသျခင္းႏွင့္ ဖုတ္က်ည္းသၿဂၤီဳလ္ျခင္း

ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ ဆလံုေတြဟာ က်မ္းမာေရးေကာင္းၿပီး သန္စြမ္းတဲ့ လူမိ်ဳးပါး အသား ငါးနဲ႔ သစ္သီး ဝလံေတြက လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ရတာေတြမို႔ေၾကာင့္လည္း သန္စြမ္းက်မ္းမာၾကတာပါ။ ဆလံုေတြအတြက္ ေၾကာက္စရာေရာဂါဟာ ေရညွပ္တယ္ဆိုတဲ့ Deep compression disease ေရာဂါပါဘဲ။ ဒီေရာဂါဟာ ေရထုရဲ့ဖိအားနဲ႔ အပူခိ်န္ေၾကာင့္ ေသြးထဲက ႏိုင္ထရိုဂ်င္ေတြ အသြင္ေျပာင္းလဲရာက ျဖစ္တဲ့ အေၾကာေသ ေရာဂါျဖစ္ေပမဲ့ ဆလံုေတြအတြက္ကေတာ့ ေၾကာက္စရာ ပင္လယ္ေစာင့္နတ္ႀကီး စိတ္ဆိုးလိုဖမ္းစားတာလို႔ ယူဆၿပီး နတ္ဆရာ-ဆရာမေတြက ေတာင္းပန္ပူေဇာ္မွဳေတြနဲ႔ ကုသၾကပါတယ္ (အမ်ားအားျဖင့္ ျပန္မ ေကာင္းေတာ့ဘဲ ေအာက္ပိုင္းေသသြားတာ ကိုယ္တစ္ျခမ္းေသသြားတာေတြ ျဖစ္တတ္ၾကပါတယ္)။

ဒါကလည္းေရွးကမျဖစ္ဖူးဘဲ compressor ေလအိုးစက္ေတြနဲ႔ ေရငုတ္ၾကတဲ့ ဒီဘက္ေခတ္မွာ သာျဖစ္လာ တာပါ။ ေရွးဆလံုေတြ အတြက္ေရာဂါက ငလိပ္ေက်ာက္ဆူးစူးတာ၊ ခရုခရင္း ကမာ၊ သံပုျခဳပ္၊ သဲပလုပ္၊ တံုးပလုပ္စတာေတြကို အစိမ္းစားလို႔ျဖစ္တဲ့ ဝမ္းကိုက္ေရာဂါနဲ႔ အူေရာင္ငန္းဖ်ားေရာဂါ စတာေတြပဲရိွပါတယ္။ ငွက္ဖ်ားဟာ ၿမိတ္ကြ်န္းစုမွာ ေၾကာက္စရာအေကာင္းဆံုးေရာဂါျဖစ္ေပမဲ့ ေရွးဆလံုေတြ ျဖစ္ပြားတာမ်ိဳး မရိွ ဘူးလို႔ အဂၤလိပ္ေတြက မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သလို ၁၉၅၈ -၆၄ လန္းပိကြ်န္းမွာ သဘာဝငါးေမြးျမဴေရးနဲ႔ ဖမ္းဆီး ေရးကို ဂ်ပန္အစိုးရအကူညီနဲ႔လုပ္ခဲ့တဲ့ ျပည္သူ႔ပုလဲနဲ႔ ငါးလုပ္ငန္း ဝန္ထမ္းေတြရဲ့ မွတ္တမ္းမ်ားမွာလည္း မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ျမန္မာေတြလိုဘဲ ဆလံုေတြမွာလည္း မီးဖိုေခ်ာင္ဘယေဆးဝါးေတြ ေဆာင္ထားတတ္ၾကပါတယ္။ ဥပမာ နႏြင္းတက္၊ ဂ်င္း၊ ပဒဲေကာ တို႔လိုပါ။ ဒါအျပင္ ကြ်န္းေတြေပၚက မိုးသစ္ေတာႀကီးေတြထဲကလည္း ဘယေဆး ေတြရရိွႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ ဆင္တံုးမႏြယ္၊ ဘီးစပ္၊ ခါဥ စတာေတြေပါ့။ တခါတရံ အမဲလိုက္ရာက သား ေကာင္ေတြ တဆင့္ရတဲ့ စပါးႀကီးသည္းေျခ၊ ဂီ်ေလွာင္သည္းေျခ စတာေတြလည္းရိွပါတယ္။

နတ္ဆရာ-ဆရာမေတြဟာ သူတို႔ရဲ့ေဆးဆရာေတြလည္း ျဖစ္ၾကပါတယ္။ အဓိကကုထံုးက မန္းမွဳတ္တာ ပူေဇာ္ပသတာပါ။ ေရွးလူသားေတြလိုဘဲ ဆလံုေတြလည္း အစိမ္းသရဲနတ္ ဖမ္းစားတာေတြကို သိပ္ယံုၾကည္ တဲ့သူေတြပါဘဲ။

ေနာက္ပိုင္း ဒီဘက္ေခတ္မွာေတာ့ ဆလံုေတြရဲ့ လူေနမွုပံုစံေျပာင္းလဲသြားတာနဲ႔အတူ က်မ္းမာေရးနဲ႔ သန္စြမ္း မႈဘက္မွာ ေတာ္ေတာ္ေလးက်ဆင္းသြားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေတြရဲ့ အဓိကအေျကာင္းအရင္းက ၁၉၈ဝ ျပည့္လြန္နွစ္ေတြကစၿပီး ပင္လယ္ကို သိပ္စိတ္မဝင္စားတဲ့ ကုန္ေပၚေန ဗမာနဲ႔ တိုင္းရင္းသားေတြဟာ စီးပြားေရး က်ပ္တည္းမွုေတြေၾကာင့္ ၿမိတ္ကြ်န္းစုကို လာၿပီး ဆလံုေတြရဲ့ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္းမွဳနဲ႔ နယ္ေျမေတြကို ခဲ်႔ထြင္လုယူတာရယ္နဲ႔ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ စစ္တပ္ရဲ့လႊမ္းမိုးထားမွဳကို အဆံုးသတ္ လိုက္ၿပီး ေနာက္ စီးပြားေရးတိုးတတ္လာတဲ့ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ့ ေရလုပ္ငန္း ႀကီးထြားလာတာရယ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

ေဒသတြင္းမွာ လူစံုလာတာနဲ႔အတူ ေရာဂါနဲ႔ လူမွုေရးျပႆနာေတြ တစ္ပံုတပင္ႀကီး ေပၚေပါက္လာပါေတာ့ တယ္။ ေရာဂါေတြထဲမွာေတာ့ ငွက္ဖ်ား၊ ကာလသားနဲ႔ ေအ့စ္ေရာဂါဟာ အဆိုးဆံုးေပါ့။ ဒါေတြက ဒီေဒသမွာ အရင္ကၾကားေတာင္ မၾကားဖူးတဲ့ ေရာဂါေတြပါ။ ဒါေတြအျပင္ မူးယစ္ေဆးဝါးေၾကာင့္လည္း ေရာဂါမ်ိဳးစံုရ လာၾကပါတယ္။

အမွန္ကေတာ့ အရင္ကတည္းက ဆလံုေတြဟာ မူးယစ္ေဆးဝါးႀကိဳက္နွစ္သက္သူေတြပါဘဲ။ အရင္က တရုတ္ကုန္သည္ မေလးကုန္သည္ေတြဟာ ဆလံုေတြရဲ့ ပုလဲစတဲ့ ေရထြက္ပစည္းေတြကိုရဖို႔ ဆန္ဆီ ေဆး ဝါးအျပင္ ဘိန္းနဲ႔ပါလဲလွယ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အဲဗားလိုက္နဲ႔ ထိုင္းထုတ္ ယာထမ္က်ိဳင္ဆိုတဲ့ အကိုက္ ခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ိဳးဆိုရင္ ဆလံုေတြအတြက္မရိွမျဖစ္ပါ။ ေနာက္ပိုင္း ျမန္မာ-မေလး-ထိုင္း ကုန္သည္ေတြဟာ ဘိန္းျဖဴကို အစားထိုးေပးလာျကပါတယ္။

ဆလံုေတြဟာ ေခတ္မီွငါးဖမ္းနည္းေတြမတတ္ပါဘူး။ ဥပမာ ပိုက္နဲ႔ငါးဖမ္းျခင္းလိုမ်ိဳးေတြေပါ့၊ ဒီေတာ့ ျမန္မာ-ထိုင္း-မေလး ငါးကုန္သည္ေတြဟာ ဆလံုေတြ အလြယ္တကူလုပ္ႏိုင္တဲ့ ဒိုက္နမိုက္ဗံုးခဲြ ငါးဖမ္းျခင္းကို ဆလံုေတြကိုသင္ေပးျပီး ငါးဖမ္းခိုင္းပါတယ္။ အရင္က ဆလံုေတြေရငုတ္တာ ကမ္းစပ္ ၆မီတာ ရမီတာ အလြန္ဆံုး၁ဝမီတာအနက္မွာပါ။ ေနာက္ပိုင္းေတာ့ ေရနက္ငါးေတြေနတဲ့ ေက်ာက္ေဆာင္ေတြအထိသြားျပီး ဗံုးခဲြပါတယ္။ ျပီးရင္ ကြန္ပရက္ဆာေတြသံုးျပီးေရေအာက္ထဲဆင္းကာ ငါးေကာက္ပါတယ္။

သူတို႔ဟာ နိုက္ထရိုဂ်င္အေၾကာင္းကို မသိသလို ေရငုတ္ရာက ျပန္အတက္မွာ safty stop ဆိုတာ မ်ိဳးလဲ မရိွပါဘူး။ ဒီေတာ့ နားအံုးကဲြတာ ေရညွပ္တာေတြ မၾကာခဏျဖစ္လာပါတယ္။ ျပီးေတာ့ ဆလံုေတြကို ဘယ္တုန္းကမွ ဒုကၡၡမေပးဘူတဲ့ ငါးမန္းေတြနဲ႔လည္း တိုက္ခိုက္လာရပါတယ္ (တကယ္ေတာ့ ျမိတ္ကြ်န္းစုက ငါးမန္းေတြဟာ လူေတြကိုတိုက္ခိုက္စားေသာက္တဲ့ ငါးမန္းေတြမဟုတ္ပါဘူး၊ ဒါေပမဲ့ ငါးမန္းေတြဟာ ဗံုးခဲြရင္ ေသတဲ့ငါးမ်ိဳး မဟုတ္တဲ့အတြက္ ေသေနတဲ့ငါးေတြကို လာစားရင္း ေရေအာက္မွာငါးေသလာေကာက္တဲ့ လူေတြကိုေတြ႔ရင္ သူတို႔ရဲ့အစာလာလုသူေတြဆိုျပီး တိုက္ခိုက္တတ္ၾကပါတယ္) ဒီလိုနဲ႔ ငါးမန္းကိုက္လို႔ ေသတဲ့ ဆလံုေတြရိွလာတာေပါ့။

ေနာက္တခါ ေရေအာက္မွာအရမ္းေအးေပမဲ့ wet suit, warm suit တို႔ မရိွတဲ့ ဆလံုေတြအတြက္ ဘိန္းျဖဴကိုအေၾကာထဲထိုးတာ တစ္ခုတည္းေသာ အခ်မ္းေပ်ာက္ေဆးပါဘဲ။ ဒီလိုနဲ႔ ဆလံုေတြမွာ Over dose နဲ႔ H.I.V ဆိုတဲ့ မၾကားဖူးတဲ့ေရာဂါဆန္းေတြ ျဖစ္လာရပါတယ္။

ဒါနဲ႔ဘဲ ဆလံုလူဦးေရဟာ သိသိသာသာက်ဆင္းသြားတယ္။ အထူးသျဖင့္ ၁၉၈၈-၂ဝဝဝ နွစ္ေတြမွာေပါ့။ ဒီၾကားထဲ ေဒသခံ ထိုင္းေတြ ပသွ်ဴး (မေလးေတြ) နဲ႔ စီးပြားေရး အၾကပ္အတည္းေၾကာင့္ ေဒသအတြင္း ေျပာင္းေရြ႔ စီးပြားရွာၾကတဲ့ အထက္သားလို႔ေခၚတဲ့ ဗမာအပါဝင္ တိုင္းရင္းသားေတြၾကား ျဖစ္ပြားတဲ့ တိုက္ခိုက္သတ္ျဖတ္မွဳ လုယက္မွဳ မုဒိန္းမွဳနဲ႔ လက္စားေခ်မွဳေတြၾကားမွာ ဆလံုေတြညွပ္မိျပီး အရြယ္ေကာင္း ဆလံုေယာကၤ်ားေလး အေတာ္မ်ားမ်ား ေသဆံုးခဲ့ရတာကလည္း ဆလံုလူဦးေရက်ဆင္းသြားဖို့နဲ့ လူမ်ိဳးျခားေတြနဲ့ ေသြးေႏွာသြားေစဖို့အတြက္ အဓိကအေၾကာင္းအရင္း ျဖစ္ပါတယ္။

ဆလံုတို႔အိမ္

ေစာေစာပိုင္းက ပို႔စ္ေတြမွာေဆြးေႏြးခဲ႔သလိုဘဲ ေယဘူယ်အားၿဖင္႔ ဆလံုေတြဟာ က်န္းမာေရးေကာင္းၿပီး သန္စြမ္းႀကပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ၿမန္မာေတြဆီကဘဲရခဲ႔သလား ပသွ်ဴးေတြ ရွမ္း (ထိုင္း)ေတြဆီကဘဲရခဲ႔သလား ဒါမွမဟုတ္ အရင္ကတည္းကရွိေနတဲ႔ အယူလားေတာ့ မသိဘူး၊ အေဆာင္ေတြ လက္ဖြဲ႔ေတြကိုလည္း အရမ္းယံုႀကည္ႀကပါတယ္။

ကေလးေတြမွာဆို ခါးမွာပတ္ထားတဲ႔ ႀကိဳးတစ္ေခ်ာင္းရွိတတ္ပါတယ္၊ အရြယ္ ေရာက္ ေယာကၤ်ားေလးဆို လက္ေမာင္းမွာ ပတ္ထားၿပီး မိန္းခေလးဆိုရင္ လည္မွာဆြဲထားႀကပါတယ္။
အေခါင္းမပါတဲ႔ ခရုမ်က္ႏွာပိတ္ (ေက်ာက္ၿဖစ္ရုပ္ႀကြင္း) သႏၲာေကာင္ ေက်ာက္ၿဖစ္ရုပ္ကြင္း ငါးမန္းစြယ္တို႕ကို ေဆာင္ေလ႔ရွိၿပီး ေနထိုင္မေကာင္းရင္ မက်န္းမာရင္ နတ္ဆရာက မန္းမွဳတ္ၿပီး ဆြဲေပးပါတယ္။

အံုးခြံ နႏြင္းမွံဳ႕ သစ္ရြက္တမ်ဳိးကို လူနာအနားထားၿပီး ေခၽြးထုတ္တာမ်ဳိးလည္း လုပ္တတ္ပါတယ္။ ဆလံုေတြ အၿဖစ္မ်ားတဲ႔ သာမန္အဖ်ားက အပူရွပ္ဖ်ားတာမ်ဳိးမို႕ ေခၽြးထုတ္လိုက္ရင္ ေကာင္းသြားတတ္တာ မ်ားပါ တယ္။

(အခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ႕ အနီးနားၿမန္မာတံငါသည္ေတြေနတဲ႔ ရြာဆီလာၿပီး ရြာကေဆးမွဴး ဒါမွမဟုတ္ ရမ္းကုေတြနဲ႔ ကုႀကပါတယ္)

ဆလံုကေလးငယ္

ခရင္းရွ ပုလင္းကြဲစူး ငလိပ္ေက်ာက္ဆူးစူး၊ ထိမိကြဲရွ လို႕ အနာရင္းၿပီးပိုး၀င္သြားတဲ႔အခါ (မန္းလိုက္တယ္လို႕ ေခၚရမလားမသိ) ကင္းမြန္လိပ္ (Cuttle Fish) ေက်ာရုိးခြံကိုအမွဳန္႕ေထာင္းၿပီး သံပုရာရည္ ဒါမွမဟုတ္ ဗင္နီကာနဲ႔ ေရာၿပီး သိပ္လူးတာမ်ဳိး၊ မိေခ်ာင္းအံဖက္သီးရဲ႔ အေစ႕ေတြကို ထုတ္ၿပီးအနာေပၚအံုတာမ်ဳိး လုပ္တတ္ႀကပါတယ္။

ထိခိုက္ကြဲရွတဲ႔အနာအတြက္ ပင္လယ္ေရနဲ႔ေဆးတာ ေတာထဲက ဘီစပ္ရြက္လို ခါဥလိုမ်ဳိးေတြနဲ႔ အုံတာမ်ဳိး လုပ္ပါတယ္။

ေပြးကေတာ႕ ဆလံုတိုင္းလိုလိုမွာေတြ႔ရပါတယ္။ ပင္လယ္ေရေႀကာင္႔လား ဆပ္ၿပာမေတြ႔ဖူးတဲ႔ အ၀တ္ေတြ ေႀကာင္႔လားေတာ႕ မသိပါ။

ထူးဆန္းတာက မ်က္လံုးပ်က္ေနတဲ႔ ဆလံုေတြ လက္ၿပတ္ေၿခၿပတ္ ၿဖစ္ေနတဲ႔ဆလံုမ်ဳိးေတြ မေတြ႔ရ တတ္တာပါဘဲ (ေသကုန္တာလည္း ၿဖစ္နိုင္ပါတယ္)။ နားထိုင္းတဲ႕ ဆလံုေတြေတာ႕ အင္မတန္မ်ားပါတယ္ (မႀကားခ်င္ေယာင္ ေဆာင္ေနတာမ်ဳိးလည္း ၿဖစ္နိုင္တာဘဲ)။ ၿပီးေတာ႕ ဆလံုေတြဟာ အာဖရိကကလူရုိင္း ေတြ အင္ဒီးယန္းေတြလို ကိုယ္ကိုဆီလူးတာမ်ဳိး လုပ္ေလ႔မရွိႀကဘူး။

““ေသခ်င္ရင္ လွဲေသလိုက္တာပါဘဲ”” ဆိုတာ ဆလံုေတြကိုေၿပာတာနဲ႔တူပါတယ္။ အိပ္ယာထ အႀကာႀကီး လဲၿပီးမွေသတဲ႔ ဆလံုအေတာ္ရွားပါတယ္။ ေသခါးနီးအထိ လွဳပ္ရွားေနႀကတာဘဲ။ သူတို႕ရဲ႕ ပ်မ္းမွ်သက္တမ္းဘယ္ေလာက္ရွိမလဲ ဆိုတာကလည္း ခန္႔မွန္းဖို႕အေတာ္ခက္ပါတယ္။ အသက္ ၄၅-၅၀ ဆို မ်က္ႏွာအေရၿပားက အရမ္းတြန္႔ေနၿပီ (ေနဒဏ္၊ ေရဒဏ္ နဲ႔ ေလဒဏ္ကို တခ်ိန္လံုးခံေနရတာမို႕) ဆိုတာ႕ကာ သူတို႕ရဲ႕ သက္တမ္းကိုမွန္းဖို႕ခက္တာေပါ႔။

ၿပီးေတာ႕ သူတို႔မွာ ေရတြက္တဲ႔စနစ္မရွိေတာ႕ အသက္ဘယ္ေလာက္လည္းဆိုရင္ ၁၀ႏွစ္သားေလာက္ ေကာင္ေလးက ၁၀၀လို႕ ေၿဖခ်င္ေၿဖၿပီး ပါးေရနားေရတြန္႔ေနတဲ႔ အဖြားႀကီးက ၃ႏွစ္လို႕ ေၿပာခ်င္ေၿပာတတ္တာမ်ဳိး။ တခါက ေညာင္၀ီးအုပ္စုမွာ အဖြားႀကီးတစ္ေယာက္က ဂ်ပန္ေခတ္ကို မွီတယ္လို႕ ေၿပာပါတယ္။ သက္ေသအေနနဲ႕ ကၽြဲညီေနာင္ကပစ္တဲ႔ က်ည္မွန္ထားတာဆိုတဲ႔ ေၿခသလံုးက အခ်ဳိက္ကို ၿပေပးပါတယ္ ၿဖစ္လည္းၿဖစ္နိုင္တာဘဲ။

ေသရင္ သရဏဂံုတင္တာမ်ဳိး Funeral Service လုပ္တာမ်ဳိးမရွိပါဘူး။ သူရဲတို႕ ၀ိဉာဏ္တို႕ တေစၦတို႕ကို အရမ္းယံုတာမို႕ ေရမရွိတဲ႔ သူတို႕သြားေလ႕မရွိတဲ႔ ကၽြန္းတစ္ကၽြန္းဆီသြားၿပီး ၿမဳတ္လိုက္တာဘဲ။ အရင္က ကမ္းရုိးတန္းဘက္ကိုသြားၿပီး ေရခ်ဳိေရငံစပ္ မိေခ်ာင္ေပါတဲ႔အရပ္မွာ စင္နိပ္နိပ္ထိုးၿပီး အေလာင္းကို ထားသတဲ႔ မိေခ်ာင္းစာေပါ႔၊ ေနာက္ႀကေတာ႕လည္း ဒီအတိုင္းဘဲ သဲမွာတူးၿပီးၿမဳတ္လိုက္ႀကပါတယ္။

အခ်ဳိ႕ကလည္း ၿမန္မာေတြရဲ႕လုပ္ပံုကိုင္ပံုကို ႀကည္႔ၿပီး ဖ်ာလိပ္နဲ႔ပတ္ၿမဳတ္တာ၊ ေလွငယ္ေလးထဲ ထည္႕ၿပီးၿမဳတ္တာ ေတြလည္းရွိႀကပါတယ္။ ဘယ္လိုဘဲ ၿမဳတ္ၿမဳတ္ ကၽြန္းေတြေပၚမွာ ႀကီးခ်င္တိုင္းႀကီးေနတဲ႔ ဖြတ္ေတြ႕ရဲ႕ အစာၿဖစ္တာပါဘဲ။ အဲဒီမွာ တစ္ခုထူးဆန္းတာက ဆလံုေတြက ဖြတ္သားမစားဘူး၊ လိပ္ဥမတူးဘူး။

ၿမဳပ္တဲ႔ေနရာမွာ ဆလံုတစ္စုနဲ႔တစ္စု မတူဘူး၊ အခ်ဳိ႔က ေသသူပိုင္ဆိုင္တဲ႔ ပစၥည္းေတြထည္႔ၿမဳတ္ေပးႀကတယ္၊ အခ်ဳိ႔က ဒီအတိုင္းဘဲ ဘာမွမထည္႕ၿမဳတ္ဘူး။ (ဆရာမမိခ်မ္းေ၀ရဲ႕ လွဳိင္း၂ထပ္ပင္လယ္ထဲမွာ ေသသူရဲ႕ ငယ္က်ဳိးငယ္နာနဲ႕ ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ ခဲ႔တာေတြကို က်န္ရစ္သူ ဇနီး-ခင္ပြန္းက ထုတ္ေဖၚေၿပာဆိုၿပီး ပက္ပက္စက္စက္ ဆဲရတယ္လို႕ ေရးထားပါတယ္၊ ဟုတ္မဟုတ္မသိ)

ဆလံုအုပ္စုတူမတူဆိုတာကို တႏွစ္တစ္ခါလုပ္တဲ႔ သခ်ႋဳင္းသြားၿပီး နတ္ကတဲ႔အခါ ခြဲၿခားနိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္႔အုပ္စုမဟုတ္တဲ႔ သခ်ႋဳင္းကို ဆလံုေတြ မသြားပါဘူး။ တရုတ္ေတြရဲ႕ သခ်ႋဳင္းရွင္းတဲ႔ အေလ႕နဲ႔ဆင္ေပမဲ႔ ဆလံုေတြက သြားၿပီးမူမူးနဲ႔ ေညာင္တိေညာင္တာ ေအာ္ၿပီး ဒန္အိုးေတြတီးၿပီး ကတာမ်ားပါတယ္။

ကိုေမာ္ကင္း

(ျမန္မာျပည္က ထူးထူးဆန္းဆန္းေနထိုင္တတ္တဲ့ လူမ်ိဳးစုတခုအေၾကာင္းေလးပါ။ ဒီလူမ်ိဳးေတြကေတာ့ ပင္လယ္ေပ်ာ္ေတြလို႔ လူတိုင္း သမုတ္ ၾကတဲ့ ဆလံုလူမ်ိဳးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆလံုလူမ်ိဳးေတြရဲ့ အေၾကာင္းကို ျမန္မာမွ်ားနတ္ေမာင္ေဖာ္ရမ္မွ ကိုေမာ္ကင္း ေလးက စိတ္၀င္စားဖြယ္ ေရးသားေဖာ္က်ဴးထားၿပီး ေဖာ္ရမ္မွာ တင္ျပခဲ့တာကို သုတအေနနဲ႔ ျပန္လည္ေဖၚျပတင္ဆက္ပါတယ္။)